Месяц: январь 2023 г.

Tehranın Türkiyənin Qırmızı Aypara Cəmiyyətinin Cənubi Azərbaycanda – Xoyda baş verən zəlzələ nəticəsində zərərçəkənlərə yardımla bağlı kömək təklifini qəbul etməyəcəyi gözlənilən idi. Tehran Türkiyənin və Azərbaycanın insani yardımını özü üçün təhlükə kimi görür. Yəqin hesab edirlər ki, qonşu dövlətlərin yardımı mərkəzi hakimiyyətin zəifliyini nümayiş etdirəcək. Onsuz da İranın dövlət qurumları ya bacarıqsızlıqlarından, ya da bilərəkdən zəlzələ nəticəsində evləri dağılan, ərzaq çatışmazlığı yaşayan və soyuqdan əziyyət çəkən vətəndaşlarına yardım etməyə tələsmirlər, başqalarına da yardıma imkan vermirlər. Bu bir daha İrandakı rejimin vəətndaşlarına qeyri-insani münasibətindən xəbər verir. Zəlzələ baş verən ərazi Azərbaycan və Türkiyəyə yaxındır, normal dövlət qonşularının yardımına etiraz etməməliydi.

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan yenə telefona sarılıb, bu gün Rusiya prezident Vladimir Putinlə telefonla danışıb. Mövzu bəllidir. Paşinyan artıq necənci dəfədir Putinə Laçın yolunun “açılması” və Rusiyanın bu istiqamətdə gərəkli addımlar atması vacibliyini vurğulayıb. Putin Paşinyanı yola verməklə məşğuldur. “Ermənistan KTMT təlimlərində iştirak etməyəcək”, “Rusiyanın Ermənistandakı hərbi varlığı təhdiddir” deyən Paşinyanın xahişini Putin niyə yerinə yetirməlidir? Putin Ukraynada genişmiqyaslı hücum hazırlayır, o cümlədən İsrailin İrana zərbələr endirməsi də Kremli sahibini düşündürüb. Kreml sahibinin fikri başqa yerdədir. Rusiyanın nəqliyyat vasitəsiləri Laçın yolundan istədikləri kimi istifadə edirlər, başqa məsələlər onları maraqlandırmır.

Ermənistan rəsmiləri Qətər dövlətini su yoluna döndəriblər. Ötən ilin yayında Qətərə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan səfər etdi, bugünlərdə Ermənistan parlamentinin sədri Simonyan Alen Simonyan ərəb dövlətində 3 gün qalıb. İndi də Ermənistanın baş nazirinin aparat rəhbəri Araik Arutunyan Qətərə səfər edib. Arutunyan Dohada Ermənistanla Qətər arasında imzalanan sazişlərin və razılaşmaların yerinə yetirilməsi məsələlərini müzakirə edib.

Baş nazir Nikol Paşinyan əlindən gələni edir ki, Qətər əmiri Ermənistana səfər etsin. Araik Arutunyanın Qətərə səfəri zamanı başqa bir detal da diqqətimi çəkib. Deməli Araik Arutunyan məşhur “Al Jazeera” televiziya kanalında olub və bu kanalın regional hadisələrin işıqlandırılması mövzularını müzakirə edib. Görünür, Araik Arutunyan kanal rəhbərliyindən hadisələrin işıqlandırılması zamanı Ermənistanın mövqeyinin nəzərə alınmasını xahiş edib.

Rusiyanın dövlət televiziya kanallarında monoloq hakimdir, qonaqların əksəriyyəti Kremlin siyasətini dəstəkləməlidir. Kremlin əsas ruporu – aparıcı Vladimir Solovyov məhz bu istiqamətdə fəaliyyət göstərir. Solovyov Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəyə başlamadan əvvəl də Kiyevi aşağılayır, qonaqlarından da bunu tələb edirdi. Solovyov xarici ölkələrdən də çağırdığı qonaqları xüsusi seçirdi. Misal üçün İsrailin keçmiş deputatı və siyasi eksperti Yakov Kedmi Solovyovun proqramında uzun müddət Kremlin siyasətinə etiraz etmirdi. Ancaq son vaxtlar Kedmi ilə Solovyov arasında fikir ayrılıqları yaranıb. Bu təbiidir. Solovyov Kremlin işğalçı siyasətinin qatı təbliğatçısıdır, Kedmi isə İsrailin maraqlarını əsas tutur. Rusiya və İsrail maraqları isə tərs düşməyə başlayıb. Solovyov İrana qarşı hücumları pisləyəcəksə, Kedmi bunun tərsini əsaslandıracaq. Solovyovun “Kiyev faşist rejimidir” nağılları da qonaqları bezdirib.

Государства используют ядерное оружие в качестве страховки безопасности. Первой страной, получившей ядерное оружие, были США в 1945 году. Если бы СССР не обзавелся ядерным оружием через несколько лет после США, «холодная война» между двумя странами могла перерасти в ядерную войну. Наличие ядерного оружия у обоих предотвратило большую войну.

Если бы Украина после распада СССР не отказалась от своего ядерного оружия в пользу России, хозяин Кремля не рисковал бы аннексировать Крым и начинать агрессивную войну против Украины. Индия и Пакистан объявили о том, что у них есть ядерное оружие в один и тот же день. Ядерное оружие является тем фактором, который удерживает эти две страны от большой войны друг с другом. Это правда, что Китай и Индия время от времени испытывают напряженность в горных частях границы. Однако если бы ни у кого из них не было ядерного оружия, масштаб конфликта был бы больше. Северная Корея уже много лет занимается производством ракет с ядерными боеголовками. Эта угроза укрепила идею наличия ядерного оружия в Южной Корее.

Хотя иранские официальные лица и священнослужители подчеркивают, что ядерное оружие против ислама, они заняты обогащением урана. Цель состоит в том, чтобы получить ядерное оружие. Вот почему Израиль спешит. После того, как Иран обзаведется ядерным оружием, война с Ираном будет опасна для всех.

Kremlə yaxın ekspertlər iddia edirlər ki, İsrailin İrana zərbə endirməsini Vaşinqton təşviq edib. Misal kimi ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin rəhbəri Uliyam Börnsün və ABŞ prezidentinin millit təhlükəsizlik üzrə müşaviri Cek Sallivanın İsrailə səfərlərini göstəriblər. Yəqin Kremldə hesab ediblər ki, Vaşinqtonun əsas məqsədi İranın Rusiyaya pilotsuz uçuş aparatlarının ixracını durdurmaq olub. Həqiqətəən İsrail İranda pilotsuz uçuş aparatları istehsal edən müəssisəyə də zərbə endirib. Bu Kremldə suallar doğurmamış deyil. Çünki İsrail İranın nüvə çalışmalarından narahatdır və normalda həmin mərkəzlər hədəf götürülməli idi. Ancaq nüvə mərkəzləri hücuma məruz qalmayıb, Rusiyanı dron və hərbi sursatla təhciz edən mərkəzlər hədəf götürülüb. Bu da Kremldə belə bir şübhə yaradıb ki, hücum ya Vaşinqtonun təlimatıyla həyata keçirilib, ya da elə hücum dronları Amerikaya məxsus olub.

İsrail rəsmiləri İrana zərbə endirəcəklərini heç zaman istisna etməyiblər. Tel-Əviv arqumentini iki amillə izah edir. Birincisi, İran nüvə çalışmalarından əl çəkməyib. İkincisi, İran İsraili hədəf alan regional terrorçu qruplaşmaları maliyyələşdirir və silahlandırır. Bu iki amil İsrail təhlükəsizliyi üçün ciddi təhdid mənbəyi sayılır. Bunun nəticəsi olaraq İsrail yanvarın 29-da gecə saatlarında İran ərazisinə zərbələr endirib. Bu zərbələr ABŞ Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin rəhbəri Uilyam Börnsün İsrailə səfər ərəfəsinə təsadaf edib. Böyük ehtimalla bu zərbələr ABŞ-la razılaşdırılıb. Təsadüfi deyil ki, ABŞ prezidenti Co Bayden son açıqlamalarında İranla qarşıdurmanın baş verəcəyini istisna etməyib.

İsrail Təbriz yaxınlığındakı dron zavodunu, İsfahandakı hərbi müəssisəni və Malard şəhərinfəki hərbi təhcizat anbarını vurub. Tehran İsrailə qarşı cavab aksiyası həyata keçirməyə çalışacaq. İsrail İran raketlərini havada neytrallaşdıracaq. İranın birbaşa İsrailə əli çatmayacaq. Ona görə yenə maliyyələşdirdiyi və silahlandırdığı qrupları hərəkətə gətirəcək. Aydındır ki, İsrail bu hücumdan sonra təhlükəsizlik tədbirlərini daha da artıracaq. Regional qarşıdurmanın yeni mərhələsinə qədəm qoyuruq.

ABŞ dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə müavini Keren Donfrid deyib ki, Moskva və Tehranın Cənubi Qafqaz regionunda fəallığı təşviş doğurur. Onun sözlərinə görə, Qarabağdakı Rusiya sülhməramlıları proseslərdə konstruktiv rol oynamırlar: “İran isə Cənubi Qafqazda siyasi, hərbi və iqtisadi rolunu fəal şəkildə genişləndirməyə çalışır”.

Amerikalı diplomat haqlıdır, sadəcə onun sonrakı “Rusiya və İranın regional fəaliyyəti Ermənistan-Azərbaycan sülh prosesinə daha çox töhfə verməlidir” tövsiyyə xarakterli cümləsi ilk söylədiklərinə uyğun gəlmir. Keren Donfridin söylədiyi kimi Rusiya və İran Cənubi Qafqazda konstruktiv rol oynamırlarsa, bu iki ölkə sülh prosesinə necə töhvə verə bilər? Ancaq amerikalı diplomatın bu cümləsindən o da aydın olur ki, Vaşinqton Parisdən fərqli olaraq Ermənistan-Azərbaycan sülh prosesində Rusiyanı əvəz etməyə iddialı deyil. Bizə də o lazımdır ki, Rusiya hərbi kontingentini Qarabağdan yola saldıqdan sonra rusiyalı hərbçilərin yerini doldurmaq barədə kimsə düşünməsin.