Gün: 9 Ocak 2023

Makron Şarl de Qoldan nə ilə fərqlənir?

Fransa prezidenti Emmanuel Makron siyasi naşılığını bir daha biruzə verib. Makron Rusiya prezidenti Vladimir Putinin paradoksal şəxs olduğunu belə izah edib: “Mən onunla görüşəndə onun pis adam olduğu təəssüratı yaranmır, paradoks bundadır”. Aydındır ki, daxili hisslərini məharətlə gizlədən Putin istənilən lider kimi qonaqlarını gülərüz şəkildə qəbul edib və beləcə yola salır. Putin Makronun üstünə qışqırıb, “baxarsız başınıza nə oyun açacam” deməliydi? Görünür Makron gözləyirmiş ki, əgər Putinlə Moskvada və Parisdə saatlarla söhbət edib, gülüb, hətta bir-birlərinə lətifə danışıblarsa Rusiya prezidenti Ukraynaya qarşı işğalçı müharibə başlamamalıydı. Bu ona bənzəyərdi ki, Fransanın əfsanəvi lideri Şarl de Qol Moskvada Stalinlə görüşdən sonra ətrafındakılara deyərdi ki, “Stalin pis adama bənzəmir”. Halbuki, milyonlarla günahsız insanın qətl əmrini verən, İkinci Dünya müharibəsindən əvvəl Hitlerlə anlaşma imzalayan və onunla 1939-cu ildə Polşanı parçalayan Stalin idi və bunu Şarl de Qol bilməmiş deyildi. Təsadüfi deyil ki, Şar de Qol 1944-cü ildə Moskvada Stalinlə görüşdən sonra xatirələrində bunları yazırdı: “Qarşımda xalqının qanını sovurmağa hazır olan tiran dayanmışdı”. Şarl de Qol Stalinin gülüşünə Makron kimi aldanmamışdı.

 

 

Paşinyan, Rusya'ya karşı protesto düzenledi

Nikol Paşinyan, polise Ermenistan'ın Gümrü kentindeki Rus askeri üssünün yakınındaki mitinge katılanları tutuklaması emrini vererek Kremlin'e eylemle hiçbir ilgisi olmadığını göstermek istedi. Ancak Kremlin ve onun Ermenistan'daki müttefiki "Karabağ klanı" farklı düşünüyor. Muhalif siyasetçiler, "Karabağ klanı" adına, Paşinyan'ın Rus askeri üssü önündeki eylemi doğrudan düzenlememesine rağmen, protesto için koşulları Ermenistan Başbakanı'nın yarattığını açıkça ifade ettiler. Bunda bazı gerçekler var. Birincisi, Paşinyan isteseydi, protestocular askeri üsse doğru yürümeye başladığında protestoyu durdurabilirdi. İkincisi, Paşinyan, Rus askeri birliğinin Laçin yolunu açmamasından memnun değil. Paşinyan'ın talebi karşılanmayınca Gümrü'ye giden Ermeni protestocular, Rus askeri üssüne giden yolu kapatmaya çalıştı. Paşinyan sanki Moskova'ya "biz de yolunuzu kapatabiliriz" demek istermiş gibi. Üçüncüsü, Gümrü askeri üssünün önünde Rusya ve Kremlin'in sahibi Vladimir Putin aleyhine aşağılayıcı sloganlar attı. "Rusya, Türkiye ve Azerbaycan'ın müttefikidir!", "Böyle bir müttefikin canı cehenneme!", "KTMT'ye hayır!" Bağırarak protestocular Paşinyan'ın ne düşündüğünü dile getirdiler.

Paşinyan bu protestoyla Kremlin'e, Laçin yolunu açmazsanız Ermenistan'da Rusya'ya karşı kinin artacağını söylemek istedi. Rusya'daki siyasi çevreler, Nikol Paşinyan'ın ABD ve Fransa ile yakınlaşmak için Rusya karşıtı bahaneler aradığından şüpheleniyor. Sıra Kremlin'de ve Rusya'daki çevrelerin Nikol Paşinyan'ı cezalandırmanın yeni yollarını düşündüğü varsayılabilir. Kremlin'in Karabağ'daki Rus askeri birliğini kademeli olarak Azerbaycan ordusuna teslim etmesi Paşinyan'a en ağır darbe olacak.

 

Türkmenistan neden Çin'i seçti?

Türkmənistan prezidenti Sərdar Berdiməhəmmədov bir neçə gün əvvəl Çinə səfəri zamanı bu ölkənin lideri Si Tsinpinlə görüşüb. İki ölkənin lideri Çinlə Türkmənistan arasındakı münasibətlərin hərtərəfli strateji tərəfdaşlığa yüksəldildiyini elan ediblər. Bu Pekin üçün vacib gedişatdır. Bir çox ölkənin Çinin siyasəti ilə bağlı ciddi sualları olarkın Pekinin əlavə strateji tərəfdaşlara ehtiyacı var.

Sərdar Berdiməhəmmədov Pekində bildirib ki, Türkmənistan-Çin boru kəməri ilə bütün istismar müddəti ərzində 350 milyard kubmetrdən çox qaz tədarük edilib. İki ölkə arasında əməkdaşlığının ən perspektivli sahələrindən biri yanacaq-energetika sektorudur. Bunu liderlər də görüş zamanı vurğulayıblar.

Sərdar Berdiməhəmmədov Si Tsinpinlə Türkmənistandan Çinə dördüncü qaz boru xəttinin tikintisini də müzakirə ediblər. Bu Çinin maraqlarına cavab verir. Çin qaz nəqlində yalnız Rusiyadan asılı olmaq istəmir. Çin Türkmənistandan qaz nəqlini artırarsa Rusiyadan aldığı qazın qiymətini endirməyə nail olacaq.

Rusiya Ukrayna müharibəsinə görə öz qazını Avropaya sata bilmir. Bu vəziyyətdə Rusiyanın iki alternativi var. Moskva Avropaya sata bilmədiyi qazı Türkiyəyə və Çinə satmağı planlaşdırır. Türkiyə Rusiyadan alacağı əlavə qazı Avropaya satacaq. Ancaq bunun reallaşması üçün bir neçə il lazımdır. Birincisi, Türkiyə ərazisində qaz paylaşdırıcı mərkəzlər inşa olunmalı, ikincisi qazı alacaq Avropa dövlətləri ilə danışıqlar aparılmalıdır. Buna isə vaxt lazımdır. Çinə isə bütün bunlar lazım deyil. Çin iqtisadiyyatı ildən ilə böyüyür və daha böyük enerji resurslarına ehtiyacı var. Rusiya Çinə ikinci boru xəttini də tikir. Çin Rusiya qazını alacaq, ancaq qiyməti ucuzlaşdırmaq məqsədilə başqa ölkələrdən, o cümlədən Türkmənistandan da qaz alacaq.

Türkmənistan prezidentinin Pekinlə razılaşması və Çinə daha çox qaz nəql etmək istəyi Ankarada suallar yaradıb. Çünki Türkiyə Türkmənistan qazının bir hissəsisinin Azərbaycan üzərindən Türkiyəyə nəqlini də istəyir və bu məqsədlə danışıqlar davam edir. Ancaq əgər Türkmənistan Çinə əlavə qaz nəql edəcəksə Türkiyə üzərindən Avropaya qaz nəqlinin aktuallığı azalacaq.

"Atlas" Araştırma Merkezi

 

Hakkımızda

"Atlas" Araştırma Merkezi, 2003 yılında bir grup siyasi uzman tarafından Bakü'de kuruldu. Merkezin başkanı siyasi analist Elkhan Şahinoğlu.

Tezgah

Giriş yapmak
Bugün
Umumi 269375
tr_TRTR