Gün: 20 Ocak 2023

Putin desteklenemez!

Qazaxıstan parlamentinin deputatı Azamat Əbildayev yanvarın 18-də verdiyi müsahibədə Rusiya prezidenti Vladimir Putini dəstəklədiyini, o cümlədən Ukraynanı “nasistlərin” idarə etdiyini və dinc əhali arasında itkilərin qarşısını almağın mümkün olmadığını söyləyib. O bu sözlərinə görə həm mandatından, həm də “Ak Yol” Demokrat Partiyasındakı üzvlüyündən məhrum edilib. Bu qərar Qazaxıstan Mərkəzi Seçki Komissiyasının saytında dərc olunub.

Doğru qərardır. Bunun söz azadlığı və ya demokratiya ilə yaxından uzaqdan əlaqəsi yoxdur. İşğalı və işğalçıları dəstəkləyən siyasətçilərin aqibəti belə olmalıdır. Qazaxıstan Rusiyanın strateji tərəfdaşı sayılır. Buna baxmayaraq, Qazaxıstanda belə Putini və Rusiyanın Ukrayna ərazisinin işğalını dəstəkləmək olmaz. Eyni qadağa digər ölkələrdə də tətbiq olunmalıdır. Təəssüf ki, Putin və Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəsini dəstəkləyənlər ətrafımızda da var. Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəsini dəstəkləməyin Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarının işğalını dəstəkləməkdən heç bir fərqi yoxdur, ancaq ətrafımızda bunu anlamayanlar var. Qazaxıstan bunu anlamayanlardan birinin dərsini yaxşı verib.

 

Azerbaycan doğru tercih yaptı

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün son raporuna göre dünyada silah satışında en fazla büyüme gösteren iki ülke Türkiye ve İsrail oldu. Raporda silah satışı yapan 100 şirketten üçünün İsrail'e, ikisinin Türkiye'ye ait olduğu vurgulandı. 2002'de Türk askeri üretim şirketleri sadece 1 milyar dolar değerinde askeri teçhizat sattıysa, 2021'de bu rakam 10 milyar doları geçecek.

Türkiye satış pazarını genişletti. Bunun bir örneği, uzak Filipinler'de bile Türkiye tarafından 77 "Atak" helikopteri satın alınmasıdır. Arap ülkelerinin son yıllarda İsrail şirketlerinin ana alıcısı olması ilginçtir. Ancak geçtiğimiz yıllarda tüm Arap ülkeleri Filistin konusunda İsrail'i kınadı. Şimdi bir grup Arap ülkesi İsrail ile diplomatik ilişkiler kurdu ve bu ülkeden modern silahlar satın alıyor. Örneğin Birleşik Arap Emirlikleri, İsrail'in "Barak" hava savunma sistemlerini tercih etti. Azerbaycan'ın Türkiye ve İsrail'den aldığı askeri teçhizat, bu iki ülke ile stratejik ittifak ve stratejik ortaklığa dayanmaktadır. Aldığımız askeri teçhizatın üstün kalitesi İkinci Karabağ Savaşı'nda kendini gösterdi. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün raporu, Türkiye ve İsrail ile stratejik ortak olmayanların bile bu iki ülkenin askeri teçhizatına olan ilgisinin arttığını gösteriyor.

 

Başka bir devlet nükleer silah istiyor

Şimali Koreyanın nüvə başlıqlı raketlərinin sayını artırması qonşu Cənubi Koreyanın narahatlığını artırıb. Cənubi Koreyanın prezidenti Yoon Suk-yeol ölkəsinin nüvə silahına yiyələnməsi istəyini səsləndirib. Cənubi Koreya Xarici İşlər Nazirliyi qonşu ölkələri qorxutmamaq üçün məsələyə aydınlıq gətirərək prezidentin nüvə silahıyla bağlı fikrinin hipotetik məna daşıdığını açıqlayıb. Ancaq prezidentin açıqlaması artıq işini görüb.

Beləliklə, Cənubi Koreya “nüvə klubuna” daxil olmaq istəyir. Seulun istəyi anlaşılandır. Qonşu Şimali Koreyada diktatura mövcuddur və bu ölkə istənilən an qonşu ölkəni raket atəşinə tuta bilər. Həmin raket isə nüvə başlığı daşıya bilər. Cənubi Koreya prezidenti nüvə silahına yiyilənmək üçün iki yol göstərib. Birinci yol Cənubi Koreyanın nüvə silahını öz imkanları ilə əldə etməsidir. Cənubi Koreyanın maliyyə və elmi imkanları yüksəkdir, qısa müddətdə çalışmalara başlayıb nüvə silahı əldə edə bilər. İkinci yol müttəfiq dövlətlərdən birinin Cənubi Koreya ərazisində nüvə silahı yerləşdirməsidir. Müttəfiq dövlət dedikdə böyük ehtimalla Amerika Birləşmiş Ştatları nəzərdə tutulub.

ABŞ-ın keçmiş prezident Donald Tramp Cənubi Koreyada nüvə başlıqlı raketlərin yerləşdirilməsinin əleyhinə idi. Tramp bunun əvəzinə Şimali Koreya diktatoru ilə dialoqa üstünlük verirdi. Ancaq bu dialoq nəticə vermədi. Şimali Koreya nüvə başlıqlı raketlərin istehsalından imtina etmədi.

Əslində Cənubi Koreyada bir-biri əvəz edən liderlər nüvə silahı məsələsiylə bağlı keçmiş illərdə də açıqlamalar verirdilər. Misal üçün Çənubi Koreyanın 1970-ci illərdəki lideri Pak Çjon Hi nüvə silahı əldə etmək üçün alimlərə tapşırıq vermişdi, çalışmalar başlamışdı. Ancaq Vaşinqton Seula təzyiq etdi və çalışmalar dayandırıldı. Cənubi Koreya 1975-ci ildə “nüvə silahının yayılmaması barədə müqaviləyə” imza atdı. Ancaq hazırda vəziyyət fərqlidir. Şimali Koreya nüvə başlığı daşıya bilən raket istehsalını artırır və Seul buna seyrçi qalmaq istəmir.

Cənubi Koreya prezidentinin nüvə silahıyla bağlı açıqlaması bir çox ölkənin diqqətini çəkib. ABŞ Cənubi Koreyanın müttəfiqi kimi hazırki şərtlər daxilində Seula nüvə silahı əldə etməyə qadağan edə bilməyəcək. Cənubi Koreyanın nüvə silahına yiyələnməsi Rusiya və Çinin xoşlarına gəlməyəcək. Moskva və Pekin buna etiraz edəcəklər. Ancaq Moskva və Pekin Şimali Koreyanın nüvə başlıqlı raketlərdən imtina etməsi üçün heç nə etmədilər. Əksinə Moskva və Pekin Şimali Koreyanın ABŞ və Yaponiyanı raketlərlə hədələməsindən məmnundurlar.

Son aylarda Şimali Koreyanın pilotsuz uçuş aparatları tez-tez Cənubi Koreyanın hava məkanına daxil olurlar. Cənubi Koreyanın havadan müdafiə sistemləri həmin dronları heç də hamısı zərərsizləşdirə bilməyib. Bu da Seulda belə bir fikir formalaşdırıb ki, bir gün Şimali Koreya Cənubi Koreya ərazisini raket atəşinə də tuta bilər. Bundan qorunmağın yeganə yolu Cənubi Koreyanın nüvə başlığı daşıya bilən raketlərlə təhciz olunmasıdır.

"Atlas" Araştırma Merkezi

 

Hakkımızda

"Atlas" Araştırma Merkezi, 2003 yılında bir grup siyasi uzman tarafından Bakü'de kuruldu. Merkezin başkanı siyasi analist Elkhan Şahinoğlu.

Tezgah

Giriş yapmak
Bugün
Umumi 269461
tr_TRTR