Ay: Şubat 2023

Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ukraynaya qarşı işğalçı müharibənin başlandığı tarix olan 24 fevrala qədər genişmiqyaslı hücuma hazırlaşır. Putin 24 fevral tarixinə qədər müharibədə dönüş yaratmağa çalışır. Çünki Putin anlayır ki, onu dəstəkləyən rusların müharibənin uzanmasından narazılıqları artır.

24 fevraldan sonra müharibənin ikinci ili başlacaq və rusların “müharibə nə zaman bitəcək” sualı getdikcə aktuallaşacaq. Putinin tələsməsinin bir başqa səbəbi də var. Putin fevralına sonuna qədər müharibədə həm də ona görə dönüş yaratmaq istəyir ki, Qərb ölkələrinin Ukraynaya vəd etdikləri hərbi texnika və tanklar müharibə zonasına çatdırıla bilməsin. Çünki Ukrayna Qərb ölkələrindən yüzlərlə tank və uzaq mənzilli raketlər, o cümlədən artileriya qurğuları əldə  edərsə, müharibənin gedişini öz xeyrinə dəyişə bilər. Kreml Qərbi qabaqlamaq istəyir. İndiki halda Rusiya Ukraynada işğal ərazisini genişləndirmək məqsədilə 500 minlik qoşun toplayıb.

Vəziyyətin mürəkkəb olduğunu Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski və müdafiə naziri Oleksiy Resnikov da etiraf ediblər. Rusiyanın yeni hücumu Ukraynaya yeni bəlalar gətirəcək. Rusiya ordusu yalnız Ukrayna ordusu ilə savaşmır, daxil olduğu ərazilərdə qətliamlar törədir. Buçada aşkarlanan kütləvi məzarlıqlar buna sübutdur. Rusiya ordusunun ön sıralarında həbsxanadan azad edilmiş məhbuslar yer alıb. Belələri üçün insan həyatı heçdir, qarşılarına çıxan mülki insanları öldürməyə hazırdılar.

Qərb ölkələri yenə ləng tərpənirlər. Qərb ölkələri içərisində elələri də var ki, Kiyevə hərbi yardım vədi vermələrinə baxmayaraq, Ukraynanın məğlubiyyətini gözləyirlər. Belə dövlətlərin məqsədi Rusiya ilə keçmiş əlaqələri bərpa etməkdir.

İranda zəlzələ baş verdi, qonşu ölkələr – Azərbaycan və Türkiyə yardım təklifi etdilər. Tehran imtina etdi. Halbuki, zəlzələ nəticəsində soyuq havada evsiz və ərzaqsız qalanlar mövcuddur ki, onların yardıma ehtiyacları var. Türkiyədə zəlzələ baş verib, onlarla ölkə, o cümlədən Azərbaycan yardıma tələsib. Türkiyə ilə İranın fərqlərindən biri də budur. İran Türkiyədən kasıb ölkədir və kənar yardıma daha çox ehtiyacı var. Türkiyə isə dünyaya açıq ölkədir, hətta keçmişdə münasibətləri gərgin olan dövlətlərin yardım təklifinə müsbət cavab verib. Çünki zəlzələ bəşəri bir bəladır və dövlətlər, millətlər bir-birlərinə kömək etməlidirlər, sabah başqa ölkədə zəlzələ baş versə, Türkiyə həmin ölkəyə köməyə tələsəcək. Bu bəşəri yanaşma İrandakı rejimə yaddır. Bu İranın qapalı ölkə olmasından xəbər verir.

Erməni separatçılarının Rusiyadan Xankəndinə “ixrac edilən yeni lideri” Ruben Vardanyan profilində yazıb ki, dünyada yaşayan ermənilərin vəzifəsi “Arsax” mövzusunu beynəlxalq aləmin gündəmində saxlamağa çalışmaqdır. Adam narahatdır. Ruben Vardanyan müxtəlif dünya nəşrlərinə, televiziya kanallarına çoxsaylı müsahibələr verdikdən sonra onun simasına və bölgəyə marağın azaldığını hiss etməyə başlayıb. Həqiqətən Ermənistan hakimiyyəti, erməni separatçıları və erməni lobbisi birgə səylərlə bir müddət beynəlxalq aləmin diqqətini Laçın dəhlizindəki duruma, “blokada mövzusuna” çəkə bildilər. İndinin özündə də bır sıra Qərb ölkəsində “Laçın dəhlizini açın” səsləri eşidilir. Ancaq günlər və həftələr keçdikcə bu mövzuya maraq azalır. Bunun iki səbəbi var.

Birincisi, beynəxalq aləmin diqqətini məşğul edən başqa mövzular var. Rusiya-Ukrayna müharibəsi, Tayvan ətrafındakı vəziyyət, İran-İsrail qarşıdurması və bu kimi gərginliklər fonunda Laçın mövzusu getdikcə arxa plana keçir. Erməniləri dəstəkləyən mərkəzlər belə Laçın mövzusunu çeynəməkdən yorulurlar. Həmin mərkəzlərin “yolu açın” çağırışları eşidilmədiyinə görə eyni mövzuya hər dəfə qayıtmaq istəmirlər.

İkincisi, ilk günlər “Arsax blokadadır” yalanına inanlar real vəziyyəti görməyə başlayıblar. Real vəziyyət isə bundan ibarətdir ki, yol açıqdır, nəqliyyat vasitələri işləyir, ərzaq və dərman çatdırılır, ermənilər xəstələrini Ermənistana apara bilirlər. Bunlar varsa “blokada” nağıllarına inanaların sayı azalır.

Bu iki amilə görə Qarabağdakı erməni separatçılarının mövqeləri zəifləyir. Ona görə də Ruben Vardanyan ermənilərdən tələb edir ki, “Laçın blokadadır” yalanı təbliğatını davam etdirsinlər. Bizə sakitləşmək olmaz. Ermənilərə Azərbaycan əleyhinə kampaniyanı yenidən genişləndirməyə imkan vermək olmaz.

Erivan'da Ermeni ve Rus uzmanların katılımıyla bir yuvarlak masa toplantısı düzenlendi. Ermeni internet sitelerinde bazı konuşmalar izledim. Rus uzmanların genel görüşü, Ermenistan hükümeti Rusya yerine Batı'yı seçerse Kremlin'in bu devlete yardım edemeyeceği yönündeydi. Ermeni uzmanlar ise tam tersini söylediler: "Bizi Azerbaycan'dan alamazsanız Ermenistan'ı kaybedersiniz." Ermeni uzmanlar da Rusya'nın başının Ukrayna'ya karışmasından, Güney Kafkasya üzerindeki kontrolünün azalmasından ve Kremlin'in Azerbaycan'a karışmamasından endişelerini dile getirdiler.

Erivan'daki yuvarlak masa tartışmalarından çıkan sonuç, Rusya'nın Ermenistan'ın kaybından endişe duymadığıdır. Kremlin, Erivan'a bir seçenek sunuyor. Erivan Batı'yı seçerse Rusya'nın kaybedeceği tek şey Ermenistan'daki askeri üssünün kaldırılması olacaktır. Ermenistan'daki o askeri üs, Rusya'ya yük olmaktan başka bir şey değil. Bunun yerine Rusya, Ermenistan'a gaz fiyatını artıracak ve indirimli ürün satmayı reddedecek. Ermenistan, Rusya için Ukrayna değil ki Kremlin, bu küçük devlet yüzünden Batı'ya karşı yeni bir cephe açmalı, buna ortak olarak gördüğü Türkiye ve Azerbaycan ile gergin ilişkiler de dahil. Aksine Rusya Ermenistan denen safradan vazgeçerse bu herkesin işine gelir. Tabii ki, bu ideal bir seçenektir.

Ermənistanın keçmiş baş naziri Qrant Baqratyan fevralın 3-də parlamentdə “Laçın yolunun bağlanmasıyla” bağlı keçirilən dinləmələrdə bir neçə təklif irəli sürüb: “Birincisi, Ermənistan Dağlıq Qarabağın müstəilliyini tanımalıdır. Onsuz da Azərbaycanla münasibətlərimiz düzəlməyəcək. İkincisi, xarici siyasət prioritetlərizimizi müəyyənləşdirməliyik, Rusiya və Qərb arasında vurnuxmamalıyıq. Üçüncüsü, Ermənistan 9 noyabr 2020-ci il bəyanatından çıxmalıdır. Onsuz da iki ildən sonra bəyanat qüvvədən düşəcək və Bakı bildiyini edəcək”.

2025-ci il yaxınlaşdıqca Qarabağda separatizmin sonunun gələcəyini anlamağa başlayıblar. Əslində baş nazir Nikol Paşinyan Qrant Baqratyanın “təklfilərini” reallaşdırmaq istəsə bizim işimizi asanlaşdıracaq. Ermənistanın “Dağlıq Qarabağın müstəqilliyini tanıyacağı” və ya 2020-ci il 9 noyabr bəyanatından çıxacağı halda Azərbaycan ordusuna 2025-ci ili gözlməyə ehtiyac qalmayacaq və Xankəndinə daxil olmaq tezləşəcək. Bunlar özlərini güclü hiss etdikləri illərdə  – işğal dövründə qorxularından “Dağlıq Qarabağın müstəqilliyini” tanımadılar. Hər il bu mövzunu parlamentin müzakirəsinə çıxaracaqlarını elan edər, sonradan müzakirələrdən vaz keçərdilər. Çünki keçmiş illərdə “Dağlıq Qarabağın müstəqliiyini” tanımaq həm Minsk Qrupunun timsalında vasitəçilərdən imtina etmək, həm də Azərbaycana rəsmən müharibə elan etmək demək idi. Bu risqə getmədilər. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra zəif düşüblər, “Qarabağ klanı” Paşinyanın mövqeyini zəiflətmək üçün mövzular tapmağa çalışır. Həmin Qrant Baqratyan sabah Nikol Paşinyanı devirib özü baş nazir kürsüsündə otursa, bu gün dediklərini təkzib edəcək.

İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahu hökuməti formalaşdırdıqdan sonra ilk xarici səfərini Fransaya edib. Fransa prezidenti Emmanuel Makron Benyamin Netanyahu ilə İrana qarşı birgə hərəkət etmək barədə qərara gəliblər. Makron və Netanyahu görüş zamanı İranın nüvə çalışmalarını davam etdirməsindən narahatlıqlarını bildiriblər. Hər ikisi o fikirdədir ki, İranın nüvə proqramını davam etdirməsi bölgədə gərgin vəziyyət yaradacaq. Makron və Netanyahu İranın regionda sabitliyi pozan fəaliyyətləri ilə bağlı ciddi narahatlıqlarını da səsləndiriblər.

Beləliklə, Makron Netanyahunun İrana qarşı sərt siyasətinə dəstək verdiyini nümayiş etdirib. Bu o deməkdir ki, Makron İsrailin İranın hərbi mərkəzlərinə endirdiyi zərbələri də dəstəkləyib. İran üçün Fransanın İsraildən fərqi qalmayıb.

Tehranın ikiüzlü siyasəti burada da özünü biruzə verir. Tehran Azərbaycanı İsraillə sıx münasibətlərdə ittiham edir. Ancaq Fransanın kiçik bacısı olan Ermənistanın ünvanına təhdid səsləndirmir. Halbuki, Fransanı Cənubi Qafqazda fəallığa təşviq edən, o cümlədən əsasını fransalı müşahidəçilər təşkil edəcək Avropa İttifaqının monitorinq qrupunu Zəngəzura, yəni İranın yaxınlığına sürükləyən İrəvandır.

Kremldə Rusiya prezidenti Vladimir Putin üçün çıxış mətnlərini hazırlayanlar özlərinə çox əziyyət vermirlər. Onlar bəzən mətndə yalnız bir sözü dəyişməklə mətnin hədə hissəsinə toxunmurlar. Kreml sahibi dünən Volqoqradda çıxış zamanı Ukraynaya tank verən Qərb ölkələrini bu sözlərlə hədələyib: “Rusiya təhdidlərə yalnız zirehli texnika ilə cavab verməyəcək”.

Türkiyə 2015-ci ildə sərhədi pozan Rusiya təyyarəsini vurmuş və bundan sonra iki ölkə arasında münasibətlər gərginləşmişdi. Putin o zaman Türkiyəni bu sözlərlə hədələmişdi: “Türkiyə yalnız pomidorla canını qurtara bilməyəcək”. Putin pomidoru ona görə xatırlatmışdı ki, Rusiya Türkiyənin əsas kənd təssərrüfatı məhsulunun Rusiyaya ixracına qadağa qoymuşdu.

Putin 8 il əvvəl Türkiyə pomidorlarıyla mübarizə aparırdı, bu dəfə Qərb tanklarını seçib. Daha sonra Türkiyə pomidoru Rusiya bazarına yol tapdı və Putin dediklərini unutdu. Qərb tanklarıyla bağlı dediyi sözləri də bir gün unutmaq məcburiyyətində qalacaq.

Deməli İran rəsmiləri açıqlama veriblər ki, İsrail İrandakı hərbi mərkəzlərə hücumu İraqın şimalından həyata keçirib, erməni “ekspertləri” isə elə hey bildirirlər ki, “İsrail Azərbaycan ərazisindən istifadə edib”. Ermənistandakı dairələrin məqsədi aydındır, İrəvan yaydığı dezinformasiyalar vasitəsilə İran-Azərbaycan münasibətlərindəki gərginliyin daha artmasına çalışır. Əlbəttə, İranın siyasətini sərt tənqid edirik, ancaq Ermənistandan ötürülən dezinformasiya tələsindən özümüzü qorumalıyıq. Azərbaycan başqa dövlətlərin mübarizə poliqonu deyil və olmayacaq, bunu İrandakı dairələr də anlayırlar, sadəcə iranlı “ekspertlər” də erməni qardaşlarıyla birləşərək ölkəmiz əleyhinə təxribatlarını davam etdirirlər.