Gün: 8 Mart 2023

Vaşinqton birbaşa danışıqların tərəfdarıdır

ABŞ Dövlət Departamentinin Qafqaz danışıqları üzrə baş müşaviri Lui Bononun  bölgəyə səfəri yekunlaşıb, o Bakıda prezident İlham Əliyevlə, İrəvanla baş nazir Nikol Paşinyanla görüşüb, fikir mübadiləsi aparıb. Bono görüşləri bitirdikdən sonra “Azərbaycanla Ermənistanın sülh müqaviləsinin mətnini özlərinin hazırlamasını istəyirik” fikrini səsləndirib. Bono birbaşa dialoq nəticəsində müsbət nəticə əldə olunacağı qənaətindədir: “Çünki hər hansı uzunmüddətli, davamlı və balanslı sülh yalnız hər iki tərəfin səyləri ilə mümkündür”.

Vaşinqton Bononun diliylə Bakı ilə İrəvana vasitəçi olmadan dialoqu genişləndirməyi təklif edib. Hazırda 3 vasitəçi var. Bu Moskva, Brüssel və Vaşintondur. İki ildir danışıqlar müxtəlif formatlarda gedir, nəticə yoxdur. Yaxın tarix göstərir ki, müxtəlif münaqişələrin qısa və uzunmüddətli həllərində birbaşa danışıqlar nəticə verməyib. Əsasən tərəfsiz vasitəçilər münaqişələrin həllində önəmli rol oynayırlar. Misal üçün Serbiya ilə Kosovo arasında gərginlik illərdir davam edir. Birbaşa təmaslar nəticə verməyib. Bu ikisi arasında əsas iki vasitəçi – Vaşinqton və Brüssel var. Hazırda həm Kosovo, həm Serbiya Avropa İttifaqının həll planına razılaşmaq ərəfəsindədir. Barış olarsa hər ikisinin Avropa İttifaqına üzvlüyü reallaşacaq.

Buna baxmayaraq, amerikalı diplomatın Azərbaycanla Ermənistan arasında birbaşa dialoqun zərəri də yoxdur. Hər iki tərəf daimi işçi qrup formalaşdıra bilər və həmin qrup Tiflisdə müxtəlif məsələləri daimi əsasda müzakirə edə bilər. Bunun ümumi nəticəyə müsbət təsiri ola bilər.

Brüksel, Lach yolunun kontrolüne itiraz etmiyor

Avrupa Birliği'nin Güney Kafkasya Özel Temsilcisi Toivo Klaar, "APA" ajansıyla yaptığı röportajda bir dizi konuya değindi ve bunlardan ikisini vurgulamak gerekiyor.

İlk olarak Avrupa Birliği temsilcisi, Laçin yolunda taşınanlarla ilgili şeffaflığın sağlanması fikrinin tamamen meşru olduğunu belirterek, "Laçın yolunda gerilimi artıran ürünlerin taşınmasını, herhangi bir amaç için kullanılmasını istemiyoruz. askeri veya yasa dışı amaçlar. "Şeffaflık kesinlikle yasaldır." ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Kafkas müzakereleri başdanışmanı Louis Bono, Bakü'de İlham Aliyev ile görüşmesinin ardından hemen hemen aynı görüşü dile getirdi. Yani Brüksel ve Washington, Azerbaycan'ın Laçin yolunda kontrol noktası kurulmasına itiraz etmiyor, bunu Azerbaycan'ın doğal hakkı olarak görüyor.

İkinci olarak Avrupa Birliği temsilcisi, "Kafkasya'daki süreçle ilgili olarak Rus yetkililerle temasınız var mı?" sorusuna olumlu yanıt verdi, bunu da görüştüm. Yani temaslar var."

Klaar'ın cevabı neden dikkat çekti? Zira Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve sözcüsü Maria Zaharova sürekli olarak "Avrupa Birliği Güney Kafkasya'da gizemli faaliyetler yürütüyor" ve "Brüksel Rusya'yı bölgede bastırmak istiyor" gibi görüşler dile getiriyor. Ancak Avrupa Birliği'nin, Ukrayna'ya karşı saldırgan bir savaş yürüttüğü için Rusya'ya katı yaptırımlar uygulamasına rağmen, Moskova'yı Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki arabuluculuk konusunda düzenli olarak bilgilendirdiği Klaar'ın sözlerinden anlaşılmaktadır. Lavrov ve Zakharova, Brüksel'in bu konuyla ilgili kendileriyle temaslarına dair tek bir cümle bile konuşmadı.

Belarus zor bir seçimle karşı karşıya

Ukrayna ve Batı ülkeleri, Beyaz Rusya Devlet Başkanı Aleksandr Lukashenko için endişeliydi. Kiev ve Batılı ülkelerin başkentleri, Lukashenko'nun Ukrayna işgaline katılacağına inanıyor. Çünkü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Lukaşenko üzerindeki baskısı arttı. Putin, Lukashenko'nun Ukrayna'ya karşı ikinci bir cephe açmasını istiyor. Kremlin'in sahibi bir süre önce bu amaçla Minsk'i ziyaret etmişti.

Alexander Lukashenko, ülkesinin savaşa katılmasını istemiyor. Belarus toplumu, ordusu ve generalleri de Ukrayna'ya karşı savaşın kendilerini ilgilendirmediği görüşünde. Ancak Beyaz Rusya, ekonomik ve siyasi olarak Kremlin'e bağımlıdır. Bu nedenle Lukashenko'nun Putin'e her seferinde "hayır" demesi zor. Rusya'nın aksine Ukrayna'daki Belarus büyükelçiliği faaliyetlerine devam ediyor. Bununla birlikte Kiev, Minsk'e, anlaşmazlığa rağmen Belarus ile temaslarını sürdürmeye hazır olduklarına dair bir mesaj gönderiyor. Ancak Minsk, Rusya ile savaşa katılırsa Ukrayna, Beyaz Rusya'ya karşı savaşmak zorunda kalacak.

Bu arada Alexander Lukashenko Çin'i ziyaret etti ve bu ülkenin lideri Xi Jinping ile görüştü. Lucasheno'nun bu gezi için birkaç hedefi vardı.

Birinci olarak, Alexander Lukashenko, Çin'in Ukrayna konusundaki tutumunu desteklediğini belirtti. Pekin'in 12 maddelik önerisini desteklediğini vurguladı. Bir süre önce Çin, savaşı bitirmek için Rusya ve Ukrayna'ya 12 maddelik bir teklif paketi gönderdi. Öneriler kabul edilmese de Pekin'in barış yanlısı imajını güçlendirmesi gerekiyordu. Çin, Rusya'nın stratejik ortağı olarak hareket etse de Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü desteklemektedir.

İkinci, Alexander Lukashenko, Çin ile ekonomik ilişkileri güçlendirmeye çalışıyor. Lukashenko, Çin'in Belarus'taki yatırımlarını artırmasını istiyor. Bununla Lukashenko, Rusya'ya olan ekonomik bağımlılığını azaltmayı umuyor. Ancak komşularla devam eden savaş, Çin'in Beyaz Rusya'daki yatırımlarını artırması için verimli bir zemin oluşturmuyor. Pekin, Orta Asya ülkelerinde büyük yatırımlar yaptı ve aynısını Belarus için yapmak zor. Pekin'in Beyaz Rusya'ya yatırım yapmaya karar verebilmesi için Rusya-Ukrayna savaşının durması gerekiyor.

Batılı ülkelerin Rusya'nın yanı sıra Beyaz Rusya'ya da yaptırımları var. ABD'nin Çin ile ilişkilerinde de gerginlik var. Washington ve Brüksel, Çin'in Rusya'ya silah ve askeri teçhizat satmaması gerektiği konusunda Pekin'i uyardı. Pekin karar vermedi. Çin'in ana ticaret ortakları Batı'da. Bu nedenle Pekin, Ukrayna'daki savaşın bir an önce bitmesini istiyor. Ancak Pekin, Moskova'yı etkileyemez. Bu anlamda Pekin, mesajını doğrudan Moskova'ya iletebilir ve Belarus cumhurbaşkanının arabuluculuğunu kullanabilir. Her halükarda Rusya-Belarus-Çin siyasi ittifakı Batı'yı memnun etmeyecek ve bu faktör Pekin'in Batı ülkeleriyle ilişkilerinde ek sorunlar yaratacaktır.

"Atlas" Araştırma Merkezi

Hakkımızda

"Atlas" Araştırma Merkezi, 2003 yılında bir grup siyasi uzman tarafından Bakü'de kuruldu. Merkezin başkanı siyasi analist Elkhan Şahinoğlu.

Tezgah

Giriş yapmak
Bugün
Umumi 268191
tr_TRTR