Kuzey-Güney projesi tehlikede

Rusya ve İran yakında stratejik ortaklık konusunda bir anlaşma imzalayacak. İran Dışişleri Bakanı Hossein Amir Abdullahian, birkaç gün önce Moskova'ya yaptığı ziyarette Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile bu konuyu görüştü. Anlaşmanın önümüzdeki aylarda imzalanması planlanıyor.

Rusya ile İran arasındaki stratejik ortaklık anlaşması, iki ülke arasında 2001 yılında imzalanan işbirliği anlaşmasının yerini almalıdır. Bu dönemde İran, Rusya'nın ortağı olmaktan çıkıp stratejik bir ortağa dönüşmüştür. Bu nedenle Moskova ve Tahran'ın yeni bir anlaşmaya ihtiyacı var.

Moskova, Batı'ya karşı mücadelede İran ve Çin ile üçlü bir koalisyon kurmak istiyor. Tahran da bu koalisyonla ilgileniyor. İran, 2021'de Çin ve 2022'de Venezuela ile stratejik ortaklık anlaşması imzaladı. Venezuela ve İran'ı yalnızca Amerikan karşıtı politikalar birleştiriyor. Tahran ve Pekin, Amerikan karşıtı politikanın yanı sıra, derin ekonomik ve ticari ilişkilerle birleşiyor. Çin, önümüzdeki yıllarda İran'a büyük yatırımlar yapmalıdır. Ayrıca Çin, İran'dan ucuz petrol almakla ilgileniyor. Pekin'in İran ile Suudi Arabistan'ı uzlaştırma çabaları da Çin'in Avrasya bölgesinde artan rolünü gösteriyor.

Rusya ile İran arasındaki ticaret alışverişi 2022'de yüzde 15 artarak 5 milyar dolara çıkacak. Moskova bundan sonraki aşamada İran ile Kuzey-Güney ulaşım koridorunu gerçekleştirmek istiyor. Rusya, bu koridor aracılığıyla uzak Asya ülkeleri ile ticaret alışverişini artırmayı planlıyor. Bu amaçla 2025 yılına kadar İran topraklarında Rasht-Astara demiryolunun inşa edilmesi gerekiyor. Ancak Moskova'nın bu planları artık tehlikeye girmiştir. Zira İran'ın Azerbaycan'a yönelik artan provokasyonları iki ülke ilişkilerini germiştir. Azerbaycan'ın İran Büyükelçiliği faaliyetlerini durdurdu. Tahran, Azerbaycan'ın İsrail ile artan işbirliğine karşı açıklamalar yapmaya devam ediyor. Bakü'de Azerbaycan milletvekiline yönelik düzenlenen terör saldırısında İran'ın adı geçiyor. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, terör saldırısının arkasında İran'ın olduğu belirtildi.

Böyle bir durumda Azerbaycan'dan da geçecek olan Kuzey-Güney ulaşım koridorunun perspektifi soru işaretleri uyandırıyor. Bu projenin yürümesi için İran'ın Azerbaycan'a yönelik provokasyonları durdurması ve ilişkileri normalleştirmeye çalışması gerekiyor. Ancak Tahran bunları yapmıyor.

"Atlas" Araştırma Merkezi