Hindistan'daki "yirmi büyükler"in dışişleri bakanları toplantısı öncesinde rakip ülkelerin bakanları farklı yerlerde birbirlerini ziyaret ettiler. 27 Şubat'ta Bakü'ye gelen Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, buradan Delhi'deki görüşmeye katıldı. ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken, Orta Asya ülkelerini ziyaretinin ardından Delhi'ye gitti.
Anthony Blinken, Orta Asya ülkelerinde düzenlenen 5+1 formatındaki toplantıya katıldı. Bu toplantıya Blinken'in yanı sıra 5 Orta Asya ülkesinin dışişleri bakanları katıldı. Bu format 2015'ten beri çalışıyor. Blinken ayrıca Kazakistan ve Özbekistan cumhurbaşkanları ile bir araya geldi ve ilişkilerin genişletilmesi konusunda geniş görüş alışverişinde bulundu.
Washington'un bu bölge ile işbirliğinin temel amacı Rusya ve Çin'in Orta Asya'daki etkisini azaltmaktır. Ancak bunun için Orta Asya ülkelerindeki ABD yatırımlarının artması gerekiyor. Aksi takdirde bölgede Rusya ve Çin'i bastırmak mümkün olmayacaktır. Rusya ve Çin'in lehine çalışan birkaç faktör var.
Birinci olarak, Orta Asya ülkelerinin milyonlarca vatandaşı Rusya'da ucuz işgücü olarak çalışmakta ve kazandıklarını ülkelerine göndermektedir. Bu finansman Orta Asya ülkelerinin bütçelerinde belli bir paya sahiptir.
İkinci, Birçok Orta Asya ülkesinin boru hatları Rusya'dan geçmektedir. Kazakistan petrolünü ve Türkmenistan gazını Rusya üzerinden geçen boru hatlarıyla Dumya pazarlarına taşıyor. Rusya'nın bu dönemde Kazakistan ve Türkmenistan'a da şartları dikte ettiği doğrudur. Kazakistan ve Türkmenistan'ın da Çin ile enerji işbirliği var.
üçüncü olarak, Çin, Orta Asya ülkelerine milyarlarca dolar yatırım yaptı. Orta Asya ülkelerinin Çin'e çok büyük borçları var. Pekin, bu borçlar karşılığında bazı durumlarda bu ülkelere şartlar dikte etmeye çalışıyor.
Yine de Washington, Orta Asya ülkelerini Rusya ve Çin tehdidi konusunda bilgilendiriyor. Örneğin Anthony Blinken, Astana'da düzenlediği basın toplantısında Rusya'dan 10 kez bahsetti ve her seferinde bu ülkeyi saldırgan olarak nitelendirdi. Blinken, düzenlediği basın toplantısında Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev'in reform programını desteklediğini de söyledi.
Blinken, basın toplantısında Çin'in adını vermese de, kapalı toplantılarda Orta Asyalı meslektaşlarını Pekin ile ilişkilerinde dikkatli olmaya çağırdı. 2023'te Çin, askeri bütçesini 7 aşamalı artırdı. Bu da yaklaşık 225 milyar dolara denk geliyor.
Pekin, askeri harcamalardaki artışı karşılaştığı zorluklara bağladı. Açıkçası, Tayvan çevresinde artan gerilimle ilgili. Ancak Çin'in Tayvan ve ABD'nin yanı sıra komşu ülkelerle ilişkilerinde de gerginlik var. Bu nedenle Pekin askeri harcamalarını artırdı. Pekin'in Orta Asya ülkeleriyle ilişkilerinde bir gerginlik yok. Bununla birlikte, Çin'in artan askeri gücü Orta Asya ülkeleri tarafından da yakından izlenmektedir.
"Atlas" Araştırma Merkezi
TR 
AZ 
EN 
RU