Kategori: Açıklamalar

Rusiya prezidenti Vladimir Putin 10 il əvvəl xarici jurnalistlərdən birinin “Ukraynanın NATO-ya inteqrasiyasına necə baxırsınız” sualına belə cavab vermişdi ki, bu onu narahat etmir, “Ukrayna müstəqil dövlətdir, istənilən qurumla əməkdaşlıq seçimində sərbəstdir” demişdi. 2014-cü ildə bu sözlərin həqiqəti əks etdirmədiyini gördük, dəyişən Putin məhz “NATO təhlükəsinə” görə Krımı ilhaq etdiyini açıqladı, 8 il sonra isə eyni “arqumentə” görə Ukraynaya qarşı işğalçı müharibə başladı.

Putinin hakimiyyətdə olduğu illərdə dəyişdiyinə dair başqa bir nümunə də var. Deməli, həmin Putin 2009-cu ildə Rusiyanın məktəb dərsliklərinə yazıçı Aleksandr Soljenitsının “Arxipelaq QULAQ” əsərinin daxil edilməsini lazım bilib. Bu əsər ilk dəfə 1973-cü ildə Qərb ölkələrində nəşr olunub. Əsər yazıçının özünün də keçdiyi məşəqqətli yoldan, o cümlədən 1918-1956-cı illər arasında düşərgələrdə incidilən və ölən milyonlarla SSRİ vətəndaşının represiyasından bəhs edir. Əsər SSRİ-də ilk dəfə 1989-cu ildə “yenidənqurma” illərində dərc olunub. Aleksandr Soljenitsının özünə də siyasi sığınacaq tapdığı ABŞ-dan geri qayıtmasına icazə verilib. Vaxtilə Soljenitsını dahi rus yazıçısı hesab edən Putin artıq fikrini dəyişib. Hazırda Kreml sahibini repressiya qurbanlarının acı taleyinin öyrənilməsi deyil, “imperiya sərhədlərinin genişləndirilməsi” düşündürür. Bu səbəbdən Putinin arxasınca gedənlərin qəddar Stalinə rəğbət artıb. Bu “məntiqə” görə faşist Almaniyası üzərində qələbə qazanan Stalin öz vətəndaşlarını öldürməyib, guya hamı hüzur içində yaşayırmış. Təsadüfi deyil ki, Rusiya Dövlət Dumasında hakim partiyanın deputatları Aleksandr Soljenitsının əsərinin məktəb dərsliklərindən çıxarılmasını təklif ediblər. Deputatlar əsərdəki faktların həqiqəti əks etdirmədiyini iddia ediblər. Guya bu əsər yazılmasaydı və tarix kitablarına salınmasaydı, SSRİ-də milyonlarla insanın repressiya qurbanı olduğunu gizlətməkmi mümkündür? Dövlət Duması Ukrayna müharibəsi fonunda tarixi həqiqətləri gənc nəsildən gizlətməyə çalışır. Aydındır ki, sifariş Kremlən – birinci şəxsdən gəlib.

Qazaxıstan parlamentinin deputatı Azamat Əbildayev yanvarın 18-də verdiyi müsahibədə Rusiya prezidenti Vladimir Putini dəstəklədiyini, o cümlədən Ukraynanı “nasistlərin” idarə etdiyini və dinc əhali arasında itkilərin qarşısını almağın mümkün olmadığını söyləyib. O bu sözlərinə görə həm mandatından, həm də “Ak Yol” Demokrat Partiyasındakı üzvlüyündən məhrum edilib. Bu qərar Qazaxıstan Mərkəzi Seçki Komissiyasının saytında dərc olunub.

Doğru qərardır. Bunun söz azadlığı və ya demokratiya ilə yaxından uzaqdan əlaqəsi yoxdur. İşğalı və işğalçıları dəstəkləyən siyasətçilərin aqibəti belə olmalıdır. Qazaxıstan Rusiyanın strateji tərəfdaşı sayılır. Buna baxmayaraq, Qazaxıstanda belə Putini və Rusiyanın Ukrayna ərazisinin işğalını dəstəkləmək olmaz. Eyni qadağa digər ölkələrdə də tətbiq olunmalıdır. Təəssüf ki, Putin və Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəsini dəstəkləyənlər ətrafımızda da var. Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəsini dəstəkləməyin Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarının işğalını dəstəkləməkdən heç bir fərqi yoxdur, ancaq ətrafımızda bunu anlamayanlar var. Qazaxıstan bunu anlamayanlardan birinin dərsini yaxşı verib.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün son raporuna göre dünyada silah satışında en fazla büyüme gösteren iki ülke Türkiye ve İsrail oldu. Raporda silah satışı yapan 100 şirketten üçünün İsrail'e, ikisinin Türkiye'ye ait olduğu vurgulandı. 2002'de Türk askeri üretim şirketleri sadece 1 milyar dolar değerinde askeri teçhizat sattıysa, 2021'de bu rakam 10 milyar doları geçecek.

Türkiye satış pazarını genişletti. Bunun bir örneği, uzak Filipinler'de bile Türkiye tarafından 77 "Atak" helikopteri satın alınmasıdır. Arap ülkelerinin son yıllarda İsrail şirketlerinin ana alıcısı olması ilginçtir. Ancak geçtiğimiz yıllarda tüm Arap ülkeleri Filistin konusunda İsrail'i kınadı. Şimdi bir grup Arap ülkesi İsrail ile diplomatik ilişkiler kurdu ve bu ülkeden modern silahlar satın alıyor. Örneğin Birleşik Arap Emirlikleri, İsrail'in "Barak" hava savunma sistemlerini tercih etti. Azerbaycan'ın Türkiye ve İsrail'den aldığı askeri teçhizat, bu iki ülke ile stratejik ittifak ve stratejik ortaklığa dayanmaktadır. Aldığımız askeri teçhizatın üstün kalitesi İkinci Karabağ Savaşı'nda kendini gösterdi. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün raporu, Türkiye ve İsrail ile stratejik ortak olmayanların bile bu iki ülkenin askeri teçhizatına olan ilgisinin arttığını gösteriyor.

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və Gürcüstanın baş naziri İrakli Qaribaşvili Davos forumunda iştirak edir, paneldə birgə müzakirələrə qatılırlar. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan da foruma qatılsaydı, Cənubi Qafqaz ölkəsinin 3 lideri arasında görüş keçirilə bilərdi. Gürcüstan Azərbaycanla Ermənistan arasında vasitəçi olmaq istəyir. İlham Əliyev Qaribaşvilinin bu təklifə müsbət yanaşır və liderlərin Tiflisdə görüşməsinə tərəfdardır. Qaribaşvili bu təklifi Paşinyana da bildirib.

Nikol Paşinyan Gürcüstanda görüş təklifinə niyə müsbət cavab vermir? Paşinyan bölgəyə dəxli olmayan Fransanın vasitəçi olmasını istəyir, bölgə ölkəsi, o cümlədən Azərbaycan və Ermənistanla tərəfdaşlıq münasibəti olan Gürcüstanın vasitəçiliyini isə qəbul etmir. Bunun iki səbəbi var. Birincisi, Gürcüstan da Azərbaycan kimi münaqişələrin həllinə ərazi bütövlüyü prinsipindən yanaşır, çünki özünün oxşar problem mövcuddur. İkincisi, Gürcüstanla Azərbaycanı gəlir gətirən müxtəlif regional layihələr birləşdirir, Ermənistanla isə ortaq layihəsi yoxdur. Belə olan halda Paşinyan düşünür ki, o Gürcüstanın vasitəçiliyinə razılaşsa, Tiflis istər-istəməz Azərbaycanın mövqeyini dəstəkləyəcək. Ancaq Paşinyan sülhdən danışarsa, bunun yollarından biri ümumi Cənubi Qafqaz evinin yaradılmasından keçir, yox əgər erməni separatçılığına dəstək davam edəcəksə, nə ümumi ev olacaq, nə də Ermənistanı rahat həyat gözləyəcək.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev'in parlamentonun alt kanadından ayrılmasının nedenleri, eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in mirasından kurtulmakla ilgili. Tokayev, parlamentonun alt kanadına ek olarak bölgesel iktidar yapılarını da terk etti. Parlamento seçimlerinin bu yıl 19 Mart'ta yapılması planlanıyor. Kazakistan'da yapılan anayasal reformlar sonucunda, yeni seçimlerde milletvekillerinin yüzde 70'i nisbi esasa göre seçilecek. Bununla Tokayev, ülkesinde parti inşası ve siyasi mücadele için koşullar yaratmak istiyor. Örneğin herhangi bir partinin kaydı için eskisi gibi 20.000 kişi yerine 5.000 kişinin olması yeterlidir. Buna dayanarak, Kazakistan'da kayıtlı taraf sayısı arttı.

Aslında Kazakistan'da parlamento seçimlerinin 2025'te yapılması gerekiyordu. Ancak Tokayev geçen yılın Eylül ayında bir açıklama yaparak anayasa değişikliklerinin ardından olağanüstü parlamento seçimlerine ihtiyaç duyulacağını söylemişti. Tokayev, geçen yıl 20 Kasım'da yapılan olağanüstü cumhurbaşkanlığı seçimini yüzde 81 oyla kazanarak konumunu güçlendirdi. Yeni Anayasaya göre Kazakistan cumhurbaşkanı iki defadan fazla devlet başkanı seçilemez. Ayrıca, cumhurbaşkanının yakın akrabalarının kamu görevlerinde bulunmaları yasaktır. Ayrıca yeni Anayasa'dan ilk cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in adının geçtiği maddeler çıkarıldı.

Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Azərbaycanla Ermənistan arasında “balans siyasətini” davam etdirir. Rusiyanın xarici işlər naziri tərəflərdən birini tənqid edərkən, o birisini də tənqid etməyə çalışır.

Sergey Lavrov yanvarın 18-də Moskvada ötən ilin yekunlarıyla bağlı mətbuat konfransı keçirdib. O mətbuat konfransında dedi ki, Laçın dəhlizi 9 noyabr 2020-ci il tarixli razılaşmaya əsasən, yüklərin, vətəndaşların və nəqliyyat vasitələrinin keçidi üçün sərbəst olmalıdır. Yəni Lavrovun sözlərindən belə nəticə çıxırdı ki, guya azərbaycanlıların yoldakı aksiyasına görə bu sərbəstlik indi  yoxdur. Halbuki, Laçın yolu mülki insanlar və ərzaq daşınması üçün açıqdır.

Sergey Lavrov azərbaycanlıların məlumatı əsasında ermənilərin bu yoldan minaların keçirməsiylə bağlı narazılığını bu şəkildə yekunlaşdırdı: “İndi hərbçilərimiz bu məlumatı öyrənirlər”. Lavrov problemi gizlətmək istəyir. Rusiyaya yoldan silahların keçirilməsinə dair məlumat aksiyadan aylar əvvəl verilirdi. Rusiya bu müddətdə yoldan silahın, sursatın və minaların keçirilməsinə mane olmadı. İndi üstündən aylar keçəndən və aksiya başlayandan sonra Lavrov deyir ki, “məsələni araşdıracaqlar”. Minalar keçirilib, müxtəlif istiqamətlərdə basdırılıb, müharibədən sonra minaların partlaması nəticəsində yüzlərlə Azərbaycan vətəndaşı həlak oldu və bu faciələrə şərait yaradan Rusiyanın bölgədəki hərbi kontingenti idi. Bundan sonra Rusiya hərbi kontingenti “araşdırma” apararmı?

Sergey Lavrov mətbuat konfransında Ermənistanı da tənqid etdi. Lavrov dedi ki, İrəvan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının missiyasının Ermənistan-Azərbaycan sərhədinə göndərilməsi barədə sənədi yerinə yetirmək əvəzinə Avropa İttifaqının missiyasına üstünlük verdi. Lavrov bu mövzuda fikirlərini belə yekunlaşdırdı: “Bu əlbəttə ki, Ermənistanın hüququdur. Lakin unutmaq lazım deyil ki, söhbət Azərbaycanla sərhəddən gedir. Yəqin ki, bu missiya Azərbaycanın razılığı olmadan sərhəddə yerləşdiriləcəksə, qeyri-məhsuldar olacaq. Sərhəddə etimadın möhkəmlənməməsi əlavə gərginliklər yarada bilər”.

Lavrov bu məsələdə haqlıdır. Avropa İttifaqının missiyası təmas xəttində monitorinqi uzatmaqla heç nəyə nail olmayacaq, əksinə Brüssel iki mənfi nəticə ilə üzləşəcək. Birinci olarak, rəsmi Bakı Brüsselin bundan sonrakı vasitəçiliyinə şübhəylə yanaşacaq. İkinci, Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin müəyyənləşməsi uzanacaq ki, bu da əslində Avropa İttifaqının maraqlarına cavab verməməlidir.

Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov yanvarın 18-də Moskvada keçirdiyi mətbuat konfransında dedi ki, bir neçə gün əvvəl Rusiya kontingentinin komandirinin iştirakı ilə Azərbaycan təmsilçisi və separatçıların nümayəndələri arasında görüş keçirilib. Görüş Laçın yolundakı vəziyyətlə bağlı olub. Lavrov yaxın vaxtlarda məsələnin öz həllini tapacağını düşündüyünü bildirib. Yəni Lavrovun fikrincə, bu görüşdən sonra Laçın dəhlizindəki vəziyyət dəyişməlidir. Ancaq vəziyyət belə deyil. Lavrov Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramovla telefonla danışıb. Ceyhun Bayramov Azərbaycanın tələblərini bir daha Lavrova bildirib. Əsas tələb Qarabağda separatçıların nəzarətində olan mis və qızıl yataqlarında monitorinqin keçirilməsidir. Çünki həmin yataqlar işlər Azərbaycan qanunlarına ziddidir. Yataqların istismarından Azərbaycan faydalana bilmir. Bundan başqa ekoloji məsələlər də var.

Erməni saytları xəbər yaydılar ki, rəsmi Bakı tələblərini Qarabağdakı erməni separatçılarına göndərib. Erməni separatçılarının lideri Araik Arutunyan rəsmi Bakının tələblərini tərəfdarlarına izah edib: 1. Ruben Vardanyan Qarabağı tərk etməlidir; 2. Separatçılar mədənlərindəki işi dayandırılmalıdırlar; 3. Laçın dəhlizinin Rusiya sərhəd-keçid məntəqəsində rentgen skaner cihazları quraşdırılmalı və yüklərə nəzarət edənlər arasında Azərbaycan nümayəndəsi olmalıdır; 4. Separatçılara məxsus ağır hərbi texnika bölgədən çıxarılmalıdır.

Araik Arutunyan və onun separatçı ətrafı rəsmi Bakının bu tələblərini yerinə yetirməyəcəklər. Erməni mənbələrinə görə, Arutyunyanın rəsmi Bakının tələblərinə reaksiyası belə olub: “Rəsmi Bakının tələblərini yerinə yetirsək belə dəhlizin açılacağına və ya açılandan 1-2 həftə sonra yenidən bağlanmayacağına zəmanət yoxdur. Buna cavab olaraq Azərbaycan dünən qazın verilişini bir neçə saatlıq dayandırıb. Ümumiyyətlə, çətin günlər qarşıdadır”.

Həqiqətən, erməni separatçılar üçün bundan da çətin günlər olacaq. Rəsmi Bakının iddia edildiyi kimi Rusiya hərbi kontingenti vasitəsilə separatçılara göndərdiyi tələblər prosesin başlanğıcıdır. Bundan sonra başqa tələblər irəli sürüləcək.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve beraberindekiler, Kırım'ın ilhakını ve Ukrayna'ya karşı saldırganlık savaşının başlamasını bu şekilde açıklayan "Rus dünyasının savunması" hakkında çok konuşuyorlar. Yani Putin, Ukrayna'daki Rusları Kiev'deki "faşist rejim"den kurtarmak için iddiaya göre savaş başlattığını söylüyor. Bu bir bahane. Rus dünyasını düşünen biri Ukrayna şehirlerini bombalayıp sivilleri öldürmez. Rusya'nın işgalci ordusu geri çekilen bölgelerde katliamlar yaptı, Buça'da katlettikleri halk arasında ulusal Rusların olmadığını kim garanti edebilir? Ya da Rusya dün gece Ukrayna'nın Dinyeper kentine roket attı, büyük bir bina çöktü ve enkazdan onlarca ceset çıkarıldı. Kalıntılar arasında ölenler arasında Rus asıllı Ukrayna vatandaşı olmadığını kim garanti edebilir? Öte yandan Kremlin'in sahibi gençlerini savaşa ölüme gönderiyor, sayı 100 bini geçti. Putin ölüme gönderdiği gençleri düşünmüyor bile. Rus muhalefetinin liderlerinden Grirogy Yavlinsky, son röportajında Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırı savaşının, SSCB'nin Almanya'ya karşı savaşına benzemediğini söyledi. Almanya SSCB'ye saldırdı, SSCB işgalcilere karşı savaşıyordu ve şimdi tam tersine Rusya işgalci, Ukrayna işgale karşı savaşıyor. İstilacılar er ya da geç yenilir.

Karabağ ayrılıkçıları çeşitli ülke ve kuruluşlara "Karabağ Ermenilerinin durumu vahim, yardım edin" diye bağırırken, ayrılıkçıların "meclis başkanı" Artur Tovmasyan Karabağ'da olağanüstü "cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri" yapılmasını önerdi. . Artur Tovmasyan bunu bölgedeki krize bağladı. Ayrılıkçıların liderlerinin ortaya çıkan krizi farklı gördükleri ortaya çıktı. Ararik Harutunyan ve Ruben Vardanyan uluslararası dünyanın Azerbaycan'a baskı yapmasını isterken, içlerinden biri "seçim yapalım" önerisinde bulunarak aslında sorunun kendi aralarında olduğunu ima etti. Çünkü iktidardan memnuniyetsizlik olunca erken seçim talep ediyorlar. Ayrılıkçıların "meclis başkanı", yerini talep eden Araik Harutunyan ve Ruben Vardanyan'dan memnun değil gibi görünüyor. Robert Koçaryan ile geçmişte yakın ilişkisi bulunan Artur Tovmasyan, ayrılıkçıların 'Güvenlik Konseyi Sekreteri' Vitaliy Balasanya'nın istifasından da memnun değil. Acaba Artur Tovmasyan ile Nikol Paşinyan, Araik Harutunyan veya Ruben Vardanyan arasındaki fark nedir ki "parlamento başkanı" çaresiz durumlarını ayrılıkçılar lehine değiştireceğini düşünüyor? Dar görüşlü bir Karabağ Ermenisi, bugün Araik Arutunyan'ın ya da Ruben Vardanyan'ın yerinde olmak istemezdi. Düşünce kalmadı.

Əslində Ruben Vardanyan biz deyəni təkrarlayır, Qarabağ erməniləri üçün 3 yoldan ikisini səsləndirir və bu Azərbaycanın mövqeyini əks etdirir: “Qarabağ erməniləri ya Azərbaycan qanunlarına tabe olmalıdırlar, ya da tabe olmaq istəmirlərsə Qarabağı tərk etməlidirlər”. Bizim bir başqa vəzifəmiz qanunlarımıza tabe olmayan Ruben Vardanyanın Qarabağı tərk etməsini sürətləndirməkdir. Ruben Vardanyanın gəldiyi yerə qayıtması saman çöpündən də yapışmağa cəhd edən erməni separatizminə və separatizmə dəstək verən digər ermənilərə ağır zərbə olacaq. “Əgər Rusiya ilə sıx bağlılığı olan Ruben Vardanyan kimi birisi də Qarabağı tərk etmək məcburiyyətində qalıbsa, biz Azərbaycan qanunlarına tabe olmadan burada necə yaşayacağıq” – bu Qarabağ ermənilərinin özlərinə verməli olan suala çevriləcək. Ruben Vardanyan bölgəni bu il tərk etməsə belə bunu 3 il sonra Rusiya hərbi kontingenti ilə birgə reallaşdırmaq məcburiyyətində qalacaq. Ancaq biz elə etməliyik ki, Ruben Vardanyan daha tez qərar versin ki məsələlərimizin həllini sürətləndirək.