Kateqoriya: Açıqlamalar

Kreml sahibi Vladimir Putinin təbirincə desək, “Qərb ölkələri ümumbəşəri dəyərləri məhv edir”sə başda elə Rusiya prezidenti olmaqla bu ölkənin rəsmilərinin övladları niyə “lənətə gəlmiş” Qərb ölkələrində yaşayır, işləyir və övladlarını böyüdürlər? Çünki rəsmilərin övladları Rusiyanın gələcəyinə inanmadıqları üçün ABŞ və Avropa ölkələrinə üz tutublar. Putinin 9 may paradında səsləndirdiyi “vətənə məhəbbətdən güclü heç nə yoxdur” sözlərinin onun və əsabələrinin övladlarına aidiyyatı yoxdur. Kreml sahibi yenə də deyib ki, Qərb Rusiyaya qarşı müharibəyə başlayıb. Rusiya Ukraynaya qarşı içğalçı müharibəyə başlamasaydı, Qərb niyə Rusiya ilə müharibəyə başlamalıydı ki? Qərb Rusiya ilə savaşmır, sadəcə işğala yol vermək istəməyərək Ukraynanın məğlubiyyətinin qarşısını almağa çalışır. Putin sonrakı cümləsində deyib ki, Qərb öz qaydalarını diqtə etmək üçün münaqişələri qızışdırmağa çalışır. Rusiya “öz qaydalarını” diqtə etməsəydi, bu gün Qarabağda münaqişə ocağı qalmayacaq, separatizmə son qoyulacaq və Xankəndidə Azərbaycan bayrağı dalğalanacaqdı. Həmin gün onsuz da gələcək. Qərb mələk deyil, ancaq Rusiyanı idarə edənlər onlardan betərdir.

Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskovun iddiasına əsasən Kremlə dronlarla hücum etmək qərarı ABŞ-da verilibsə demək Rusiya üçün durum vahimdir. İkinci Dünya müharibəsi zamanı heç Hitlerin ordusu Moskvaya xeyli yaxınlaşmasına rəğmən, Kremlə zərbə endirə bilməmişdi, Moskvanın hava məkanı ciddi qorunurdu. Şübhəsiz Vaşinqton Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibədən zəif düşməsi üçün var gücüylə çalışır, Kremli cəzalandırmağın planları qurulur. Halbuki, “ABŞ Kremlə PUA hücumunda iştirak etmir” deyən Ağ Evin Milli Təhlükəsizlik Şurasının rəsmi nümayəndəsi Con Kirbi Vaşinqtonun bu məsələdə əli olmadığını vurğulayıb. Bütün hallarda Kremlin təpəsini vuranların iki məqsədi olub. Birinci məqsəd müharibənin Rusiya ərazisinə keçdiyinə eyham vurulub. İkinci məqsəd zərbəyə cavab olaraq Rusiyanın reaksiya gücünü öyrənmək istəyiblər. Ukraynada işğalçı müharibə davam etdikcə Rusiya daha çox naməlum gələcəyə doğru irəliləyəcək.

Çinin Fransadakı səfiri Lou Şayeтшт Fransanın televiziya kanallarından birinə verdiyi müsahibə geniş ək-səda doğurub. Aparıcı səfirə “Krım kimindir” sualıyla müraciət edib. Çinli diplomat Krımı “tarixi rus ərazisi” adlandırıb. Çin səfiri müsahibəsində “irəli gedərək” ümumiyyətlə müstəqilliyini qazanan keçmiş sovet ölkələrinin “beynəlxalq hüquqda effektiv statusunun olmadıqlarını” bildirib. Çinli diplomatın sözlərinə  görə, müstəqilliyini qazanan dövlətlərin “suveren ölkə statusunu reallaşdıracaq heç bir beynəlxalq müqavilə yoxdur”.

Çinli səfirin “məntiqinə” görə Ukrayna, Gürcüstan, Azərbaycan və SSRİ-nin tərkibindəki keçmiş respublikaların müstəqillikləri nominal xarakter daşıyır. Ukraynanın Fransadakı səfiri Vadim Omelçenko çinli diplomatın açıqlamalarına sərt reaksiya verib. Ukraynalı diplomat deyib ki, çinli həmkarının coğrafiya ilə bağlı problemləri var. Ukrayna səfiri çinli diplomatın Pekinin Ukraynanın ərazi bütövlüyünü tanımasıyla bağlı siyasətinə ziddiyyət təşkil etdiyini bildirib. Beynəlxalq aləm Pekinin Krımla bağlı məsələyə aydınlaşdırmasını istəyir. Çinli səfirin sözlərinə Baltik ölkələrinin Fransadakı səfirləri də sərt reaksiya veriblər. Belə çıxır ki, Kreml bir gün Rusiya imperiyasının keçmişdə istila etdiyi hansısa ərazisini güc yolu ilə geri qaytarmaq istədikdə Pekin buna da haqq qazandıracaq.

Qazaxıstan prezidenti Kasım Jomart Tokayevin sərəncamı ilə Alim Bayel Qazaxıstanın Azərbaycanda yeni səfiri təyin edilib. 1984-cü ildə Jambıl vilayətinin Taraz şəhərində doğulan Bayel Türkiyədə Orta Doğu Texniki Universitetini biznesin idarə edilməsi ixtisası üzrə bitirib, dövlət idarəçiliyi üzrə magistr dərəcəsini ABŞ-dakı Corc Vaşinqton Universitetində tamamlayıb. Alim Bayel 2008-2012-ci illərdə özəl sektorda çalışıb. 2012–2014-ci illər ərzində  Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının eksperti, həm də 2014-2015-ci illərdə Türk Akademiyasının Beynəlxalq Əlaqələr Mərkəzinin direktoru olub. Alim Bayel ölkəsində müxtəlif dövlət vəzifələrində çalışıdıqdan sonra 2018-2020-ci illərdə Qazaxıstanın Türkiyədəki səfirliyinin siyasi məsələlər üzrə birinci katibi olub. Azərbaycanda fövqəladə və səlahiyyətli səfir postuna təyin olunmazdan öncə Alim Bayel Qazaxıstanın İstanbuldakı Baş konsulu vəzifəsində çalışıb.

Türk dünyasını yaxından tanıyan və Türkiyədə çalışan diplomatın Azərbaycana səfir təyin olunması Astananın Bakı ilə strateji müttəfiqliyi gücləndirməsindən xəbər verir. Türkiyədə təhsil alan və Türkiyədə diplomatik fəaliyyət göstərən diplomatın Anadolu türkcəsində sərbəst danışması onun Azərbaycandakı işini də rahatladacaq, çalışdığı ölkənin rəsmiləri, diplomatları və vətəndaşlarıyla birbaşa ünsiyyət saxlamasına şərait yaradacaq. Digər tərəfdən yeni səfir Türkiyə-Azərbaycan-Qazaxıstan üçbucağının formalaşmasında çalışmalı, 3 ölkə arasında enerji və nəqliyyat əməkdaşlığının genişlənməsində xüsusi rol oynamalıdır.

İranın ali dini lideri Əli Xameneinin müşaviri Əli Əkbər Vilayəti Azərbaycanla müharibəyə hazırlaşmadığını bu sözlərlə izah edib: “İslam İnqilabından sonra İran 15 qonşu ölkədən heç birinə hücum etməyib, müharibəyə başlamayıb və başlamayacaq”. Vilayəti haqlıdır, Qərbin sərt sanksiyalarıyla və daxildə müxtəlif etnik qrupların tələbləriylə üzləşən, insanların rejimdən narazılıqlarını və etirazlarını artan ölüm cəzalarıyla həll etməyə çalışan, istisadiyyatı sabitləşdirə bilməyən İranın hazırki vəziyyətdə hansısa dövlətlə müharibəyə başlamaq kimi lüksu yoxdur. Buna baxmayaraq, bu ağır vəziyyətdə belə İran qonşu ölkələrin daxili işlərinə qarışmaqdan vaz keçmir. İran Suriya, Livan, İraq, Yəmən, o cümlədən Azərbaycanda müxtəlif qrupları maliyyələşdirir, bəzilərini silahlandırır, şəbəkələr yaradır. Bu qonşularla müharibə anlamına gəlməsə də, İranın qonşu ölkələrin daxili işlərinə qarışmasıdır ki, bölgədə vəziyyətin sabitləşməsinə mane olur.

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın gələcək günlərdə ya Brüsseldə, ya da Vaşinqtonda görüşə biləcəkləriylə bağlı xəbərlər yayılıb. ABŞ və Avropa İttifaqı İlham Əliyevlə Nikol Paşinyanı  görüşdürməkdə maraqlıdırlar. Rusiya və İran isə Vaşinqton və Brüsselin vasitəçiliyinin əleyhinədirlər. Rusiya və İran hesab edir ki, Vaşinqton və Brüssel bölgəyə aid olan məsələlərə qarışmamalıdırlar. Ona görə də təmas xəttindəki son təxribatın bu iki dövlətin “təşəbbüsü” ilə baş verdiyinə dair mülahizələr var. Məqsəd liderlərin Brüssel və Vaşinqtondakı görüşünü əngəlləməkdir. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev görüşün Brüssel və ya Vaşinqtonda keçirilməsinə etiraz etmir. Qərarı Nikol Paşinyan verməlidir. Paşinyan Brüssel və Vaşinqtonla münasibətlərdə lazımsız gərginlik yaşamamaq üçün o da görüşə razılaşa bilər. Ancaq əsas məsələ bu deyil. Görüş Brüssel və ya Vaşinqtonda keçirilsə belə, nəticə nə olacaq? Nikol Paşinyan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımayana qədər görüşlərdən nəticə gözləməyə dəyməz.

Azərbaycanın İsraillə yanaşı Fələstinlə də əlaqələrə əhəmiyyət verməsi doğru strategiyadır. Azərbaycan İsraildə səfirlik açmaqla yanaşı Fələstində nümayəndəliyin fəaliyyətə başlayacağına qərar verib. Başqa dövlət rəsmiləri də İsrailə səfəri yekunlaşdırdıqdan sonra Fələstinə keçirlər. Bu İsraillə Fələstin arasında balansı qorumağa imkan verir. Azərbaycanın İsraildə səfirlik açması Fələstini narahat etmədiyi kimi, Azərbaycanın Fələstində nümayəndliyinin fəaliyyətə başlaması da İsraili narahat etmir. Fələstinin xarici işlər naziri Riyad Əl-Maliki azərbaycanlı həmkarı Ceyhun Bayramovla birgə mətbuat konfransında Fələstin xalqının azadlıq istəyinə verdiyi dəstəyə, beynəlxalq platformalarda Fələstini dəstəklədiyinə görə, Azərbaycana təşəkkürüni bildirib. Azərbaycan hər il 25 fələstinli tələbə üçün təqaüd ayırır, paralel olaraq Nablus regionunda məktəb tikəcək. Bunlar varkən heç bir dövlət bizi İsraillə strateji əməkdaşlıq fonunda Fələstini guya unutmağımızda ittiham edə bilməz.

İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir Abdullahian Moskvada rusiyalı həmkarı Sergey Lavrovla görüşdən sonra keçirilən mətbuat konfransında deyib ki, Cənubi Qafqazdakı məsələlər “3+3” platforması vasitəsilə həll edilməlidir. Bu platformanı İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Türkiyə Cumhurbaşaqanı Rəcəb Tayyib Ərdoğan təklif edib və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev dəstəkləyib. Ancaq müharibədən sonrakı müddətdə İranın Azərbaycana qarşı artan təxribatları “3+3” platformasına zərbə vurub. İran Azərbaycanla münasibətləri gərginləşdirməkdə davam edirsə, ikitərəfli dialoq sıfra enibsə, bu iki dövlətin ortaq platformada iştirakının da sıfra enməsi deməkdir. Tehran regional əməkdaşlıqdam danışsa da, “3+3” platformasını dəfn etmək üzrədir. İranlı nazir deyir ki, bölgənin məsələləri “3+3” platforması çərçivəsində həll etməlidir. Biz Ermənistanla və özümüzə aid Qarabağ məsələlərini niyə İranla birgə həll etməliyik? Tehran xülya ilə məşğuldur.