Рубрика: Раскрытие информации

ABŞ dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə müavini Keren Donfrid deyib ki, Moskva və Tehranın Cənubi Qafqaz regionunda fəallığı təşviş doğurur. Onun sözlərinə görə, Qarabağdakı Rusiya sülhməramlıları proseslərdə konstruktiv rol oynamırlar: “İran isə Cənubi Qafqazda siyasi, hərbi və iqtisadi rolunu fəal şəkildə genişləndirməyə çalışır”.

Amerikalı diplomat haqlıdır, sadəcə onun sonrakı “Rusiya və İranın regional fəaliyyəti Ermənistan-Azərbaycan sülh prosesinə daha çox töhfə verməlidir” tövsiyyə xarakterli cümləsi ilk söylədiklərinə uyğun gəlmir. Keren Donfridin söylədiyi kimi Rusiya və İran Cənubi Qafqazda konstruktiv rol oynamırlarsa, bu iki ölkə sülh prosesinə necə töhvə verə bilər? Ancaq amerikalı diplomatın bu cümləsindən o da aydın olur ki, Vaşinqton Parisdən fərqli olaraq Ermənistan-Azərbaycan sülh prosesində Rusiyanı əvəz etməyə iddialı deyil. Bizə də o lazımdır ki, Rusiya hərbi kontingentini Qarabağdan yola saldıqdan sonra rusiyalı hərbçilərin yerini doldurmaq barədə kimsə düşünməsin.

Визит президента Арабской Республики Египет Абдула Фаттаха Ас-Сиси в Азербайджан обусловлен заинтересованностью Каира в отношениях с нашей страной и нашим регионом. После Азербайджана Сиси отправится в Армению. В любом случае важно выбрать Азербайджан в качестве начала путешествия по Южному Кавказу. Есть возможности для развития отношений между Баку и Каиром. Азербайджану выгодно быть другом и партнером Египта. Египет – одна из ведущих стран Африканского континента и арабского мира. Хотя Египет не так богат, как Саудовская Аравия и другие арабские страны, в силу своего геополитического положения ведущие страны считаются с политикой Каира. По этой причине наличие тесных отношений с Египтом отвечает интересам Азербайджана. Хотя президент Турции Реджеп Тайип Эрдоган в прошлом называл Сиси диктатором переворота, в настоящее время он ищет возможности для расширения диалога с ним. Потому что охлаждение отношений с Египтом не отвечает интересам Турции.

Согласно плану, террорист часами наблюдает за автомобилем вокруг посольства снаружи, ожидая, когда сотрудники азербайджанского посольства войдут в здание. Тем временем иранская полиция перед посольством подошла к подозрительной машине и не спросила, почему она стоит на одном и том же месте уже несколько часов. Потому что это не должно быть проверено в плане. Террорист уверен, он знает, что окружающие полицейские его не остановят. В этот момент к зданию подъезжает машина сотрудников посольства Азербайджана. Террорист знает, что если он на большой скорости врежется своей машиной в заднюю часть машины сотрудников посольства, сотрудники посольства, реагирующие на звук, выйдут узнать, что происходит, и так оно и происходит. Воспользовавшись открытием двери, террорист проник в здание посольства с автоматом Калашникова на фоне молчаливого присутствия иранской полиции. Дальнейшее известно. Это рейд, прошедший на «бытовой земле», террористическая акция, подготовленная высокими профессионалами.

Səfirliklərə hücum və diplomatların öldürülməsi üzrə İran dünyanın “lider” dövlətlərdəndir. İrandakı fanatiklər yüz illər əvvəl Rusiya imperiyasının səfirini öldürməkdən tutmuş İslam inqilabı dövründə ABŞ səfirliyinə hücuma və diplomatların girov götürülməsinə qədər uzun yol qət ediblər. Ancaq İranın sözdə dost və tərəfdaş adlandırdığıı müsəlman ölkəsinin Tehrandakı səfirliyinə hücumu xatırlamıram. Bunu da etdilər. Qatillər və onların arxasındakı güc və güclər tapılsa belə, son hadisə iki ölkə arasındakı münasibətlərdə əlavə gərginlik mənbəyi olaraq qalacaq.

Ötən ilin sentyabr ayında erməni fanatiklər Azərbaycanın Fransadakı səfirliyinə hücum edəndə və Londona dini fanatik qrup səfirliyimizi qısa müddətə ələ keçirəndə təklif etmişdim ki, indiki həssas məqamı nəzərə alaraq münasibətlərimizin gərgin və soyuq olan dövlətlərdəki səfirliklərimizin təhlükəsizlik tədbirlərini artıraq. Buna indi də ethiyac var. İranda səfirliyimizə hücum edən qatilin başqa ölkələrdə ardıcılları tapıla bilər. Bu mərhələyə də hazır olmalıyıq. “ASALA” terrorçuları və bu qruplaşma ilə ittifaqda olanlar yenidən peyda olublar.

Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə hücum bu ölkənin rəsmilərinin, diplomatlarının, generallarının, din xadimlərinin, deputatlarının və ekspertlərinin anti-Azərbaycan isteriyasının nəticəsidir. İrandan Azərbaycan əleyhinə daima səslənin “sərhədlərin dəyişdirilməsi qırmızı çizgimizdir”, “Zəngəzur dəhlizi olmamalıdır”, “Azərbaycan İsraillə əlaqələr qurmamalıdır” açıqlamaları qonşu ölkədəki fanatik dairələri azğınlaşdırıb. Əlbəttə, səfirliyimizə hücumun arxasında İrandakı erməni diasporunun dayandığı da istisna deyil. Məqsəd Azərbaycan-İran münasibətlərinin daha da gərginləşdirməkdir. Ona görə də soyuqqanlığımızı qorumaq şərtilə Tehrandan qatil və ya qatillərin arxasındakı güclərin və sifarişçilərin araşdırılması tələb olunmalı və bu proses nəzarət altında saxlanmalıdır. Qırmızı çizgiləri aşan İran oldu.

Kremlin baş nazir Nikol Paşinyanın Avropa İttifaqı missiyasını Ermənistanla Azərbaycan təmas xəttində yerləşdirilməsindən narazılığı artıb. Əvvəlcə bu barədə bir neçə gün əvvəl  Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov açıqlama verdi və bildirdi ki, Ermənistan üçün Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) missiyası faydalıdır, digər tərəfdən Avropa İttifaqının missiyası Azərbaycanla razılaşdırılmadığına görə uğur qazanmayacaq. Nikol Paşinyan və Ermənistanın digər rəsmiləri Lavrovun açıqlamasını qulaqardına vurdular. Lavrov bu gün ikinci cəhdini edib.

Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin yanvarın 26-da yaydığı bəyanatda bildirilib ki,  İrəvanın KTMT missiyasının göndərilməsi istiqamətində işi məntiqi sona çatdırmadan Avropa İttifaqının xeyrinə seçim etməyi üstün tutduğunu müşahidə edilir: “Əgər erməni müttəfiqlərimiz KTMT-nin potensialından istifadə etməkdə maraqlı olsalar, onun missiyası tez bir zamanda Ermənistanda yerləşdirilə bilər”.

Beləliklə, Kreml növbəti dəfə İrəvanı xəbərdar edib. Paşinyan isə mövqeyində qətidir, o Rusiya və KTMT-nin yerinə Avropanı və Fransanı seçib. Kreml Paşinyanı cəzalandırmaq barədə düşünməlidir. Kreml üçün problem ondadır ki, Ermənistandakı tərəfdarları zəifdir və Paşinyanı hakimiyyətdən uzaqlaşdıra bilmirlər. Paşinyana ən böyük zərbə Kremlin Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi vasitəsilə “Azərbaycanın razı olmayacağı halda Rusiya hərbi kontingenti 2025-ci ildə Qarabağı tərk edəcək” şəklində bəyanat verməsi olar.

Ermənistan parlamentinin sədri Alen Semonyan Qətərə üç günlük səfərə gedib. Görüşlər sırasında Qətər əmiri şeyx Təmim bin Həməd Al Taninin Erməbnistana səfər edəcəyi açıqlanıb. Alen Simonyan Qətər İnkişaf Fondunun baş direktoru ilə görüşdə ikitərəfli əlaqələri müzakirə edib. Ötən ilin iyun ayında Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan da Qətərə səfər edərək şeyxlə görüşmüşdü.

Qətər Ermənistanla sıx əməkdaşlıq edən əsas ərəb dövlətlərindəndir. İrəvan Səudiyyə Ərəbistanı ilə illərdir diplomatik münasibətlər qurmağa çalışır, nəticə əldə edə bilmir. Ər-Riyad üçün Azərbaycanla strateji tərəfdaşlıq daha vacibdir. Qətərin də Azərbaycanla tərəfdaşlıq münasibətləri var, üstəgəl Qətər Türkiyənin hərbi bazasının var olduğu yeganə ərəb ölkəsidir. Buna rəğmən, Qətər Ermənistanla da sıx əlaqələrə üstünlük verir. İş o yerə çatıb ki, Qətər Ermənistanın Dohadakı səfirliyinin maliyyə xərclərini üç il müddətinə qarşılamağı öz üzərinə götürüb. Bir başqa dövlətin Ermənistanın xeyrinə belə bir addım atması faktı yoxdur.

Qətərdə Livanda olduğu kimi erməni çox yaşamır ki, Dohanın bu səbəbdən Ermənistanla sıx əlaqələr qurmağa marağı olsun. Ermənistanın iqtisadi potensialı da Qətəri cəlb edə bilməz. Görünür, Doha bu siyasəti ilə göstərmək istəyir ki, Qətər hamıya eyni gözlə baxmaq istəyir. Yəqin Qətərdə hesab edirlər ki, nə zamansa Azərbaycanın və Türkiyənin Ermənistanla münasibətləri normallaşacaq və Doha həmin tarixi gözləmədən İrəvanla yaxşı münasibətlər qurmalıdır. Ancaq Doha erməni diplomatlarının maaşlarını ödəyirsə, bu Ermənistanla yaxşı münasibətlərdən daha irəli getməkdir ki, Azərbaycanda Qətərlə bağlı suallar doğurmalıdır.

Azərbaycan xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov Daşkənddə İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının Nazirlər Şurasının 26-cı iclası çərçivəsində iranlı həmkarı Hüseyn Əmir Abdullahianla görüşüb. Görüşdə konkret nələrin müzakirə edildiyi açıqlanmayıb. Eyni gündə Azərbaycan prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev İranın Azərbaycandakı səfiri Seyid Abbas Musəvi ilə görüşüb. Bu görüşdə də konkret hansı mövzuların müzakirə edildiyi açıqlanmayıb. Anlaşılandır. Münasibətlərdəki gərginlik o qədər irəliləyib ki, müzakirə edilən mövzuların açıqlanmamasına üstünlük verilir.

Tehran Azərbaycanla münasibətlərdəki gərginliyin miqyasını azatlmaq istəyirsə 1) Azərbaycanın daxili işlərinə – hansı dövlətlə dost və tərəfdaş olma seçimimizə qarışmamalıdır; 2) Zəngəzur dəhlizinin reallaşmasına əngəl olmamalıdır;  3) İranın din xadimləri, generalları, deputatları Azərbaycan əleyhinə çıxış və açıqlamalarına son qoymalıdırlar. Tehranın bu minimum şərtləri yerinə yetirəcəyinə inam azdır. Digər tərəfdən İranın xarici işlər naziri və ya ölkəmizdəki səfiri vəziyyətin düzəlməsini istəyirlərsə belə, bu onlardan asılı məsələ deyil. Tehran və Qumdakı mühafizəkar dairələrin, o cümlədən SEPAH generallarından birinin anti-Azərbaycan açılama verməsi və ya internet görüntüsü paylaşması ilə diplomatların münasibətlərin normallaşdırılması üçün fəaliyyətlərinin üstündən xətt çəkəcək. Bu dəfələrlə olub.

İran rəsmilərinin və diplomatlarının əzbərlədikləri açıqlama var: “Bölgəyə aid olmayan ölkələrin işlərimizə qarışmasına imkan verilməməlidir”. Tehran Ermənistanı dəstəkləyir və iranlı rəsmilər “Ermənistanın təhlükəsizliyi İranın təhlükəsizliyidir” açıqlamasını səsləndirirlər. Ancaq hazırda məhz rəsmi İrəvan Tehranın bu tezisinə tərs siyasət yürüdür. Avropa İttifaqı monitorinq missiyasını bölgəyə dəvət edən Ermənistandır. Azərbaycan isə əksinə bunun əleyhinədir. Digər tərəfdən həmin missiyanın tərkibində Fransa geniş şəkildə təmsil olunacaq. Tehran-Paris münasibətləri isə gərgindir. Belə çıxır ki, İranın regional maraqları üçün ən böyük təhlükə rəsmi İrəvanın siyasətiylə bağlıdır. Misal üçün Kreml Ermənistan hakimiyyətinin Avropa İttifaqı missiyasının Azərbaycanla təmas xəttinə dəvət edilməsini tənqid edib, bunun mövcud problemləri həll etməyəcəyi qənaətindədir. Tehranıın isə Avropa İttifaqı missiyası ilə bağlı hələ ki, açıqlaması yoxdur. Çünki Tehran İran sərhədinə yaxın ərazidə yerləşəcək Avropa İttifaqının missiyasını tənqid edəcəksə, avtomatik həmin missiyanı bölgəyə dəvət edən Ermənistanı da tənqid etməlidir. Tehran Ermənistan tənqid etməyə hazır deyil. Görünür, Tehran eyni zamanda həm Bakı, həm də İrəvanla münasibətləri gərginləşdirmək istəmir. İranın Azərbaycanla münasibətləri uzun illlərdir enişli-yoxuşludur, Tehran Ermənistanla münasibətlərdə isə heç zaman problem yaşamayıb. Ona görə də Tehran Ermənistana yönəlik siyasətini dəyişməyə hazır deyil. Halbuki, Avropa İttifaqı missiyasını ən azı iki il müddətinə bölgəyə dəvət edən İrəvan Rusiya ilə yanaşı İranın maraqlarını da nəzərə almayıb.

Finlyandiya və İsveç NATO-ya üzv olmaq üçün Türkiyənin razılığını ala bilmirlər. Çünki Türkiyənin haqlı tələbi var: “Ölkənizdəki terrorçuları bizə təhvil verin”. Bu tələbin yerinə yetirilməsi bir yana, PKK uzantıları bu iki ölkədə fəallaşıblar, üstəgəl İsveçdə Türkiyə səfirliyi qarşısında Quranın yandırılması Stokholmun NATO-ya üzvlüyünü daha da mürəkkəbləşdirib. Türkiyədə bunun qarşılığında İsveçin bayrağını yandırıblar.

Hazırki vəziyyətdə İsveçin və Finlyandiyanın iki ümidi qalıb. Birinci ümidləri onadır ki, Vaşiqnton Ankaraya təzyiqi artırıb bu iki ölkənin Şimali Atlantika Blokuna üzvlüyünü sürətləndirsin. Misal üçün yayılan xəbərlərə görə, ABŞ Türkiyəyə satacağı F-16 hərbi təyyarələri əvəzinə Ankarının İsveç və Finlyandiyanın NATO üzvlüyünə razılığını almaqdır. Ancaq Vaşinqton bu xəbərləri təsdiqləməyib. Helsinki və Stokholmun ikinci ümidi mayda Türkiyədə keçirilən prezident seçkisində Cumhurbaşqanı Rəcəb Tayyib Ərdoğana məğlub olmasınadır. Hesab edirlər ki, Ərdoğanın yerinə fərqli siyasətçi Cumhurbaşqanı olarsa NATO-ya üzvlük məsələsi həll olunacaq. Bu hesabların nə dərəcədə özünü doğruldacağını seçkidən sonra biləcəyik. Hər halda seçkiyə qədər Ankaranın mövqeyi dəyişməyəcək və İsveçlə Finlyandiya NATO üzvü ola bilməyəcəklər.

Avropa İttifaqının rəhbəri Şarl Mişel bildirib ki, yaxın həftələr Ukrayna savaşında həlledici olacaq. Mişel haqlıdır. Rusiya genişmiqyaslı hücuma hazırlaşır. Əgər Qərb ölkələri vəd etdikləri hərbi texnikanı Ukraynaya çatdırmaqda gecikərlərsə, işğalçılar irəliləyə bilərlər. Əksinə, hərbi texnika və sursat Kiyevə yaxın günlərdə çatdırlarsa, Ukrayna ordusunun müqavimət gücü artacaq. Ancaq Fransa və Almaniyanın timsalında hərbi texnikanın Ukraynaya yaxın günlərdə çatdırılacağı şübhə doğurur. Fransa daha çox Afrikadakı keçmiş müstəmləkəsi olan Burkino-Faso haqqında düşünür ki, bu ölkədəki hərbi varlığını davam etdirsin. Çünki Afrika ölkələrindən sovurmağa mənbələr çoxdur, Ukraynaya isə yardım əli uzadılmalıdır. Fransa isə “alan” ələ öyrəşib.